تعریف ساده و کلی بیماری های روانی چیست؟ چه کسانی نیاز به مراجعه به روانپزشک دارند؟ این سوالی هست که در ذهن بسیاری از افراد هست و در ویزیت حضوری و آنلاین بسیار پرسیده می شود. بنابراین دکتر ندا فرزانه بورد تخصص روانپزشکی در مورد “تعریف ساده و کلی از بیماریهای روانی و اینکه چه افرادی نیاز به مراجعه به روانپزشک دارند، توضیحات کلی را بری خوانندگان محترم سایت بیان می کنند.

 

در مورد تاریخچه کلی در مورد بیماری های روانی می توان گفت که برای قرن‌ ها با بیمارانی که از اختلالاتِ ذهنی (Mental disorders) رنج می‌بردند به شیوه‌ های کاملاً وحشیانه و بدوی برخورد می‌شد. این باور که علت اختلالاتِ ذهنی، شیاطین و نیروهای متافیزیکی هستند، یک باور رایج بود. شیوهٔ متداولِ درمان بیمارانِ ذهنی این بود که شرایطِ بدنیِ بیمار را به قدری نامناسب کنند تا شیطان مجبور به ترکِ بدن او گردد. از این رو بیمار را با آبِ جوش غسل می‌ دادند، او راشلاق می‌ زدند، به او گرسنگی می‌ دادند یا او را شکنجه می‌ کردند. زیگموند فروید یکی از نخستین روانشناسانی بود که نیاز به شیوه‌ های درمانی و ارائهٔ یک رویکرد جامع در این زمینه را احساس کرد و روانکاوی را بر این مبنا ایجاد کرد.

بیماری روانی به آن دسته اختلالاتی گفته می شود که بر روی خلق و خو، افکار و رفتارهای فرد مبتلا تاثیر می گذارد. نمونه هایی از بیماری های روانی عبارتند از: افسردگی، اختلالات اضطراب، اسکیزوفرنی، اختلالات خوردن و رفتارهای اعتیادی و بیماری وسواسی جبری.
بسیاری از ما هر از گاهی دچار نگرانی های روانی می شویم، اما در یک اختلال روانی نگرانی ها به شکل یک بیماری روانی در می آیند و علائم آن منجر به استرس مکرر شده و بر روی عملکردهای فرد بیمار تاثیر می گذارند.
بیماری روانی باعث بروز احساسات ناخوشایند در فرد شده و مشکلاتی را در زندگی روزمره فرد در پی خواهد داشت، به عنوان مثال فرد در برقراری ارتباط در محل کار و مدرسه دچار مشکل می شود. در اکثر موارد این علائم با ترکیبی از مصرف دارو و روان درمانی میتوانند برطرف شوند.

تشخیص بیماری روانی

برای تشخیص و بررسی پیامدهای احتمالی بیماری های روحی روانی، اقدامات زیر بر اساس ضرورت تشخیصی که روانپزشک صلاح بداند، انجام می شوند:

معاینه جسمی: ابتدا روانپزشک مشکلات جسمی فرد را بررسی می کند، چرا که برخی بیماری ها و مشکلات جسمی مثل پرکاری و یا کم کاری تیروئید، بیماری دیابت، آدیسون و غیره باعث بروز مشکلات روانی می شود.
تست های آزمایشگاهی خون و ادرار: برخی آزمایش ها عبارتند از بررسی عملکرد تیروئید یا بررسی سابقه مصرف الکل و مواد مخدر.
ارزیابی روانپزشکی: در این مرحله روانپزشک با بیمار در جلسه های ویزیت حضوری، تلفنی و آنلاین در مورد علائم، افکار، احساسات و الگوهای رفتاری وی صحبت می کند. گاهی نیز ممکن است از شما خواسته شود پرسش نامه برای بررسی از نظر وجود اختلال شخصیت، بررسی خصوصیات رفتاری و غیره را پر کنید.

تعیین نوع بیماری روانی

گاهی تعیین اینکه دقیقا چه بیماری روانی باعث بروز تمام علائم در فرد بیمار شده در جلسه اول ویزیت انکان پذیر نیست اما با گذشت زمان و شناخت یشتر از روحیه فعلی بیمار، شرایط گذشته و مکانیسم های انطباقی فرد شناخت بیشتر در طی روند درمان توسط بهترین روانپزشک ها شکل می گیرد.

انواع بیماری های روانی (psychiatry classification)

مهم ترین گروه های بیماری های روانی عبارتند از:
 اختلالات عصبی تکاملی (Neurodevelopmental disorder): این گروه از بیماری های روانی طیف وسیعی از مشکلات روانی را در بر می گیرد که معمولا از دوران نوزادی یا کودکی شروع می شود، معمولا قبل اینکه بچه به مدرسه برود. نمونه های این بیماری ها عبارتند از اوتیسم، بیماری بیش فعالی/کم توجهی (ADHA) و اختلالات یادگیری.
اسکیزوفرنی (Schizophrenia) و سایر اختلالات روان پریشی: اختلالات روان پریشی باعث دوری فرد از واقعیت می شوند، از جمله توهم، هذیان و بر هم خوردن نظم در تکلم و افکار. قابل توجه ترین مثال در این گروه بیماری اسکیزوفرنی است که با دوری فرد از واقعیت در ارتباط است. سایر بیماری های مشابه عبارتند از بیماری های اسکیزوافکتیو (Schizoaffective disorder)، اختلالات هذیانی (Delusional disorder) بیماری هذیان مشترک ( Shared Psychotic Disorder)، بیماری جنون گذرا و موقت (brief psychotic disorder)
اختلال دو قطبی (bipolar disorder) و اختلالات مربوط به آن (Bipolar Affective Disorders): در این دست از اختلالات فرد در دوره ای از بیماری دچار علایم شیدایی می شود که شامل فعالیت های بیش از حد و انرژی زیاد است و در دوره ای دیگر دچار افسردگی می شود.
اختلالات افسردگی (Depressive or major depressive disorder): این نوع اختلالات بر روی احساسات و عواطف فرد تاثیر می گذارند و میزان شادی و ناراحتی فرد بیمار نسبت به گذشته تغییر می کند که این امر بر روی توانایی عملکرد فرد نیز تاثیر می گذارد. نمونه هایی از اختلالات افسردگی عبارتند از افسردگی اساسی و اختلال افسردگی پیش از قاعدگی(Premenstrual syndrome (PMS)).
اختلالات اضطرابی (Anxiety disorders): اضطراب یکی از احساس های انسانی است که فرد در این شرایط خطرات و رویدادهای ناگوار آینده را در ذهن خود تصور می کند که با نگرانی زیاد نیز همراه است. این مشکل باعث می شود فرد از قرار گرفتن در موقعیت هایی که باعث اضطراب می شوند، اجتناب کند. این گروه شامل بیماری هایی ماند اختلال اضطراب عمومی (Generalized anxiety disorder) به صورت نوعی اختلال اضطرابی است که به صورت نگرانی بیش از اندازه و نامعقول در مورد اتفاقات و فعالیت‌ های روزمره تعریف می‌ شود. اختلال اضطراب فراگیر (Generalized anxiety disorder) بر خلاف حمله پانیک سیر مزمن ‌تری دارد و می‌تواند برای ماه‌ ها در فرد وجود داشته باشد، حمله هراس (panic attack) به صورت با هجوم ناگهانیِ وحشت به بیمار و ترس شخص از وقوع مجدد آن‌ ها مشخص می‌ شود. این حملات که معمولاً بیش از چند دقیقه طول نمی‌ کشند، با علایمی چون تپش قلب، عرق کردن، احساس تنگی نفس و فشردگی در قفسهٔ سینه، لرزش، احساس ازدست ‌دادن تعادل یا گیجی همراه است) و فوبیا (phobia )به صورت ترس بیش از حد از شرایط مختلف می باشد.
وسواس اجباری Obsessive–compulsive disorder (OCD) واختلالات مربوط به آن: در این اختلالات فرد مبتلا دچار مشغله ذهنی یا وسواس می شود و افکار و فعالیت های تکراری از او سر می زند. نمونه های وسواس اجباری عبارتند از: اختلال وسواس اجباری که فرد به شستن مداوم دست ها یا محیط اطراف می پردازد، اختلال احتکار (hoarding disorder) که در این نوع اختلال فرد به طور افراطی شروع به جمع آوری اشیا مختلف می کند و اختلال کشیدن مو یا ترکوتیلومانیا (trichotillomania) که فرد مبتلا به طور مداوم موهای خود را می کند.
اختلالات مربوط به حوادث ناگوار و رویدادهای استرس زا: در این اختلال فرد از رویاروی با یک رویداد در زندگی خود واهمه دارد که علت ان بروز یک رویداد ناگوار در گذشته است. مثالی از این گروه اختلال اضطراب پس از سانحه می باشد.
اختلالات تجزیه ای یا گسستی (dissociative disorders): در این نوع اختلال احساس فرد نسبت به هویت و یکپارچگی خود، محیط اطراف و خود (self) دچار تغییر می شود.
اختلالات خوردن (Eating disorders): در این نوع اختلال غذا خوردن؛ اشتها و دیدگاه های فرد در مورد غذا دچار مشکل می شود، به طور مثال بیشتر از حد معمول غذا می خورد که به آن پرخوری عصبی گفته می شود و یا به خاطر تصور نادرستی که نسبت به ظاهر خود دارد، از خوردن غذا اجتناب می کند که به آن آنورکسیا گفته می شود.
اختلالات خواب و بیداری (Sleep-Wake Disorders): این اختلالات معمولا آنقدر شدید هستند که نیاز به درمان ها و بررسی های پزشکی دارند، از جمله بی خوابی، آپنه خواب و سندروم پای بیقرار.
اختلالات جنسی(Sexual Dysfunctions): در این اختلالات واکنش های جنسی فرد با حالت عادی تفاوت دارد از جمله انزال زودرس و اختلال ارگاسم در زن ها.
اختلال جنسیتی (gender dysphoria): در این نوع اختلال فرد جنسیت خود را نمی پذیرد و تمایل دارد جنسیت دیگری داشته باشد.