آیا از نظر علمی نیز سحر خیز بودن بهتر از دیر بیدار شدن است؟ طبق تعریف “سحرخیزی” عملی است برابر با غلبه بر احساس خوش خواب به وقت سحرگاه. بنابراین، سحرخیزی یعنی غلبه بر این خواب لذت بخش برای رسیدن به دستاوردهای بهتر و بزرگ‌تر.
مقاله زیر توسط دکتر ندا فرزانه متخصص اعصاب و روان در مورد تاثیرات مثبت و منفی سحرخیزی بر روی بیماری افسردگی چیست ” برای خوانندگان محترم سایت ایشان تهیه شده است.
سحرخیزی
ضرب المثل قدیمی وجود دارد با عنوان ” سحرخیز باش تا کامروا باشی. از فواید سحر خیز بودن می توان به این مسئله اشاره کرد که افرادی که صبح ها زودتر بیدار می شوند، با توجه به اینکه بدنشان زودتر خسته می شود، بنابراین شب ها نیز زودتر به رختخواب می روند که این مسئله می تواند بیانگر این باشد که این افراد باتوجه به اینکه نیاز دارند زودتر صبح ازخواب بیدار شوند به مدت طولانی و کافی حداقل ۷ ساعت خواب را در طول شبانه روز داشته باشند . بنابراین الگوی خواب بهتر، خواب با کیفیت تر می تواند منجر به این شود که فرد انرژی بیشتری داشته و بتواند بر روی اهداف زندگی خود راحت تر و مسلط تر عمل کند.
بنابراین فردی که سحرخیز است و شب هم در زمان مشخص میخوابد، می تواند به نوعی سلامت کلی بهتری داشته باشد. این مسئله می تواند از طریق تأثیرات بر روی فشار خون، ریلکس شدن عضلات، تنظیم سیستم تنفسی و دمای بدن مؤثر واقع شود. همچنین خواب مناسب می تواند از طریق تأثیراتی که بر روی افزایش تعداد سلول های گلبول سفید که در دفاع از میکروب ها و ویروس های بدن مهم هستند، نیز دخیل باشد.
به نوعی خواب مناسب می تواند باعث تقویت سیستم ایمنی فرد شود اما خواب نادرست و دیرهنگام می تواند باعث افت سیستم دفاعی بدن بشود. سحرخیز بودن می تواند این تأثیر مثبت را داشته باشد که موجب شود، فرد بیشتر ارگانیزه در زندگی عمل کند. وقتی که فرد سحرخیز هست، بنابراین زمان کافی دارد تا بتواند به کار هایی که در طول روز باید انجام بدهد بپردازد اما اگر فرد نزدیک ظهر و دیر هنگام از خواب بیدار شود، بنابراین لیستی از کارهای زیاد در پیش رو دارد که آنها را باید انجام بدهد اما زمان کافی ندارد که این مسئله می تواند خود موجب القای استرس به فرد بشود. بنابراین فردی که صبح ها زودتر از خواب بیدار می شود، می تواند زمانی کافی برای اینکه ارگانیزه کارهایش را انجام بدهد دارد.
همچنین در بررسی ها مشخص شده است افرادی که سحرخیز هستند، رژیم غذایی سالم تری نسبت به افرادی که دیرتر از خواب بیدار می شوند و شب ها بیدارند را در رژیم سبک زندگی خود دارند. به نوعی افرادی که دیر می خوابند، امکان اینکه غذا بیشتر بخورند و از سبزیجات و میوه جات کمتر استفاده بکنند، بیشتر از افرادی هست که زودتر از خواب بیدار می شوند و سبک زندگی سالم تری دارند.
فایده دیگری که سحرخیز بودن دارد این است که مغز این افراد به نوعی در زمانی که از خواب بیدار شده و به انجام امور مشغول هستند، فعال تر هست. این مسئله پایه علمی دارد به نوعی که وقتی فرد زمان کافی برای خوابیدن را صرف کرده است و صبح زود از خواب بیدار می شود، مغز او استراحت و بنابراین فرد می تواند درصورتی که برنامه ریزی درستی داشته باشد به صورت مؤثر به انجام کارهای روزانه خود بپردازد.
در ادامه مقاله، ندا فرزانه دکتر روانپزشک تعدادی از دستاوردهای جالب و جدیدی را که در مورد فواید و مضرات سحرخیزی برای فرد دارد را به صورت مختصر برای خوانندگان محترم سایتشان ارائه می دهند.
در تحقیقاتی که در کشور ژاپن به انجام رسید، دانشمندان این کشور احتمال مضر بودن سحرخیزی را ارائه کردند. در این تحقیقات، ۳ هزار و ۱۷ فرد ۲۳ تا ۹۰ ساله مورد مطالعه قرار گرفتند. یافته های این پژوهش نشان می دهد؛ سحرخیزی با هدف انجام نرمش ها و ورزش های صبحگاهی لزوماً برای قلب انسان مفید نیست بلکه احتمال بروز بیماری وریدی را افزایش می دهد. از دیگر نتایج جالب این تحقیق آن است که سحرخیزی موجب پیری زودرس نیز می شود.
رابطه سحرخیزی و دروغ گویی
دانشمندان ارتباط مهمی را بین تمایل افراد به صداقت و کرنوتایپ شان یافتند و بر اساس یافته های آن ها، افراد سحرخیز صبح هنگام اخلاق مدارتر بودند و شب زنده دارها نیز شب ها بیشتر صادق بودند. کرنوتایپ یعنی زمانی که افراد بیشترین تمایل به خوابیدن را دارند یا این که دارای بیشترین انرژی هستند.
تاثیر سحرخیزی در نوجوانان
گروهی از پزشکان معتقدند که برای ارتقای سلامت جسمی و روحی نوجوانان و جوانان بهتر است ساعت شروع به کار مدرسه دیرتر آغاز شود. گروه کاری آکادمی پزشکان اطفال در گزارشی که در مجله پزشکی منتشر شده، تأکید کردند که برای ارتقای سلامتی جسمی و روحی نوجوانان و جوانان بهتر است که ساعت شروع به کار مدارس کمی دیرتر آغاز شود. در این گزارش آمده است که شواهد و اطلاعات قانع کننده‌ای وجود دارد که تأخیر در شروع کلاس حتی به اندازه نیم ساعت تأثیرات بسیار چشمگیری در بهبود عملکرد تحصیلی دانش آموزان دارد، چرا که ۸۹ درصد دانش آموزان دبیرستانی این توصیه را که باید بین ۹ تا ۱۰ ساعت در شبانه روز را بخوابند، نمی‌پذیرند و بیشتر آنان تنها ۷ ساعت میخوابند. دکتر «ماری کارن» استاد دانشگاه براون و رئیس این تحقیقات و همکارانش این تحقیقات را در مدارسی که این توصیه را به کار بسته و ساعت کاری خود را با نیم ساعت تأخیر شروع کرده بودند انجام دادند و به نتایج بسیار خوبی رسیدند.
ارتباط بین سحر خیزی با درمان بیماری افسردگی
طبق جدیدترین مطالعات،افرادی که شبها زود میخوابند و قبل از ساعت ۶ صبح از خواب بیدار می‌شوند، به میزان چشمگیری احتمال ابتلا به افسردگی در آنها کاهش می یابد.
بر اساس یک مطالعه جدید از دانشگاه کلورادو مشخص شده است که بخصوص زنان میانسال و سالخورده که زودتر شبها میخوابند و سحر خیز تر هستند، کمتر به بیماری افسردگی مبتلا شده بودند. دکتر ندا فرزانه تاکید دارد که البته در زمان انجام مطالعات علمی درست همیشه عوامل مهم و تاثیر گذار در کنار هم قرار داده شده و بر همان اساس نتیجه تحقیقات را بیان می کنند و در این نتایج، تمامی عوامل موثر و زمینه ای در ایجاد بیماری افسردگی مثل علل ژنتیکی، جنسیت زن و غیره لحاظ شده اند.
این تحقیق نشان داد افرادی که دیر از خواب بیدار می شوند، احتمال بیشتری دارند که افسرده شوند در مقایسه با افرادی که سحرخیز هستند که این نتایج با در نظر گرفتن سایر ریسک فاکتورها مثل تنبلی، سیگار کشیدن و تنهایی به دست آمد.
توصیه می‌شود که افراد ۳۰ دقیقه زودتر از زمان معین برای رفتن به محل کار یا انجام کارهای روزانه از خواب بیدار شوند و این زمان را به انجام کارهای لذت‌بخش و مفید مانند ورزش، مدیتیشن، لذت بردن از یک فنجان چای یا قهوه و غیره اختصاص دهند.
همچنین مشخص شده است که افرادی که به خواب شب تمایل بیشتری دارند، به سختی و دیرتر به بیماری‌های مختلف مبتلا می‌شوند و در صورت بیماری زودتر از دیگران بهبود می‌یابند.