در مورد بهترین نکات داروی نفازودون باید بیان کرد که این دارو در زمینه درمان بیماری افسردگی موثر است. در مورد شرح کلی داروی نفازودون باید گفت که داروی نفازودون، که سابقا با نام های تجاری سرزون، دوتونین و نفادار فروخته می شد، یک داروی ضد افسردگی آتیپیک است که نخستین بار توسط شرکت Bristol-Myers Squibb در سال ۱۹۹۴ وارد بازار شد، اما تولید آن عمدتا متوقف شده است. بروز آسیب کبدی شدید حدود ۱ مورد در هر ۲۵۰۰۰۰ تا ۳۰۰۰۰۰ بیمار در سال است.

 

فارماکودینامیک قرص نفازودون

مکانیسم عمل نفازودون، همچون سایر ضدافسردگی ها، مشخص نیست. البته اکثر مطالعات نشان داده اند که داروی نفازودون باعث مهار جذب سروتونین و نوراپی نفرین توسط سلول های مغز می شود.
داروی نفازودون گیرنده های مرکزی ۵-HT2 را در غلظت های نانومولار اشغال نموده و در این گیرنده ها به عنوان آنتاگونیست عمل می کند. نشان داده شده که داروی نفازودون گیرنده های آلفا-۱-آدرنرژیک را آنتاگونیزه می کند، ویژگی که ممکن است با هیپوتنشن وضعیتی (پوسچرال) مرتبط باشد. مطالعات اتصال in vitro نشان داده اند که نفازودون هیچ تمایل قابل توجهی نسبت به گیرنده های زیر ندارد: آلفا۲ و بتا آدرنرژیک؛ ۵-HT1A؛ کولینرژیک؛ دوپامینرژیک؛ یا بنزودیازپین.

فارماکوکینتیک داروی نفازودون

نفازودون هیدروکلرید به سرعت و به طور کامل جذب می شود، اما در معرض متابولیسم گسترده قرار می گیرد، به طوری که فراهمی زیستی مطلق آن متغیر و اندک در حدود ۲۰ درصد است. غلظت های پلاسمایی پیک در حدود یک ساعت رخ می دهند و نیمه عمر نفازودون ۲ تا ۴ ساعت است.

بیوشیمی داروی نفازودون

نفازودون یک فنیل پیپرازین است؛ این ترکیب مشتق آلفافنوکسیل اتوپریدون است که به نوبه خود مشتقی از ترازودون می باشد.

موارد مصرف داروی نفازودون کدامند؟

سرزون (نفازودون هیدروکلرید) برای درمان افسردگی اندیکاسیون دارد. به هنگام تصمیم گیری بین درمان های جایگزین موجود برای این بیماری، تجویزگر باید ریسک نارسایی کبدی مرتبط با درمان با سرزون را در نظر بگیرد. در بسیاری موارد، این مساله منجر به این نتیجه گیری خواهد شد که نخست سایر داروها امتحان شوند.
یک دوره افسردگی ماژور نشان دهنده خلق افسرده یا دیسفوریک نسبتا پایدار و غالب است که معمولا با عملکرد روزمره (تقریبا هر روز به مدت حداقل ۲ هفته) تداخل ایجاد می کند. این دوره باید شامل خلق افسرده یا از دست دادن علاقه یا لذت و حداقل پنج مورد از نه نشانه زیر باشد: خلق افسرده، از دست دادن علاقه به فعالیت های معمول، تغییر قابل توجه وزن و یا اشتها، بیخوابی یا پرخوابی، آژیتاسیون یا کندی حرکات بدن، افزایش خستگی، احساس گناه یا بی ارزشی، تفکر آهسته شده یا اختلال در تمرکز، اقدام به خودکشی یا افکار خودکشی.
کارآیی سرزون (نفازودون) در کاهش عود در بیماران مبتلا به افسردگی ماژور یا اساسی که مشخص شده پاسخ بالینی رضایت بخشی به ۱۶ هفته درمان سرزون (نفازودون) open-label یک دوره افسردگی حاد دارند در یک کارآزمایی تصادفی کنترل شده با دارونما نشان داده شده است. اگر چه در مطالعه ذکر شده بیماران بهبود یافته به مدت ۳۶ هفته پیگیری شدند (یعنی در کل ۵۲هفته)، پزشکی که استفاده از سرزون (نفازودون) به مدت طولانی را انتخاب می کند باید فایده بلندمدت دارو برای هر بیمار را به صورت دوره ای ارزیابی مجدد نماید.

مقدار و نحوه تجویز داروی نفازودون

به هنگام تصمیم گیری بین درمان های جایگزین موجود برای افسردگی، تجویزگر باید ریسک نارسایی کبدی مرتبط با درمان با سرزون را در نظر بگیرد.

نحوه شروع درمان با داروی نفازودون چگونه است؟

دوز آغازین توصیه شده برای سرزون (نفازودون هیدروکلرید) کاملا بستگی به نظر روانپزشک متخصص بر اساس شرایط هر بیمار دارد اما معمولا حدود ۲۰۰میلی گرم در روز است که در دو دوز تقسیم شده تجویز می شود. معمولا محدودة دوزی موثر داروی نفازودون معمولا بین ۳۰۰ تا ۶۰۰ میلی گرم در روز است.

میزان موثر داروی نفازودون برای بیماران سالمند چقدر است؟

مقدار آغازین توصیه شده داروی نفازودون برای بیماران سالمند کمتر است.این بیماران ممکن است که افزایش حساسیت نسبت به عوارض جانبی داروی نفازودون داشته باشند. بنابراین باید حتما در زمان مصرف داروی نفازودون تحت نظر کامل متخصص اعصاب و روان از نظر عوارض دارویی قرص نفازودون باشند.

تا چه زمانی باید قرص نفازودون را مصرف کرد؟

هیچ شواهدی از کارآزمایی های کنترل شده در مورد طول زمان درمان بیماران افسرده با سرزون (نفازودون) وجود ندارد. مدت زمان لازم برای مصرف داروی نفازودون کاملا به شدت علائم بیمار، ساختار روحی روانی و سرعت بهبود علایم در فرد دارد.

عوارض جانبی قطع ناگهانی داروی نفازودون کدامند؟

شایع ترین عوارض قطع ناگهانی قرص نفازودون عبارتند از:
تهوع (۳٫۵%)، سرگیجه (۱٫۹%)، بیخوابی (۱٫۵%)، آستنی (۱٫۳%)، و آژیتاسیون (۱٫۲%).

عوارض جانبی قرص نفازودون کدامند؟

اختلالات دید و بینایی

در کارآزمایی های بالینی کنترل شده، تاری دید در ۹% بیماران درمان شده با نفازودون در مقایسه با ۳% بیماران درمان شده با دارونما رخ می دهد. همچنین احتمال دید غیرطبیعی شامل اسکوتوماتا نیز وجود دارد که نیاز به بررسی توسط متخصص چشم در صورت بروز دارد.

تغییرات وزن

تغییر وزن به صورت ملایم و خفیف شایع تر است.

تغییرات آزمایشگاهی

به صورت جزیی تغییراتی در مقادیر آنالیز ادراری و هماتولوژی می تواند در زمان مصرف داروی نفازودون رخ دهد.

تغییرات در نوار قلب

سایر عوارض جانبی ناشایع و احتمالی داروی نفازودون

واکنش آلرژیک، واکنش حساسیت به نور، ورم صورت، بزرگ شدن شکم، درد لگن.

عوارض کلی احتمالی سیستم قبلی عروقی داروی نفازودون

تاکی کاردی، هایپرتنشن، سنکوپ، اکستراسیستول بطنی، و آنژین پکتوریس.

عوارض نادر سیستم قبلی عروقی داروی نفازودون

بلوکه شدن AV، نارسایی احتناقی قلب، هموراژ، رنگ پریدگی، و واریکوز ورید.

عوارض کلی احتمالی سیستم درماتولوژیک داروی نفازودون

خشکی پوست، آکنه، آلوپسی، اورتیکاریا، راش های ماکولوپاپولار، راش وزیکولوبولوس، و اگزما

عوارض کلی احتمالی سیستم گوارشی داروی نفازودون

گاستروانتریت (بیماری التهاب معده‌ای روده‌ای)

آروغ، آبسه های پریودونتال، تست عملکرد کبد غیرطبیعی، ژینژیویت، کولیت، گاستریت، اولسراسیون دهان، استوماتیت، ازوفاژیت، اولسر پپتیک، و هموراژ رکتال، گلوسیت، هپاتیت، دیس فاژی، هموراژ گوارشی، مونیلیاز دهان، و کولیت اولسراتیو.

عوارض کلی احتمالی سیستم خونی و لنفاتیک داروی نفازودون

اکیموز، آنمی، لوکوپنی، و لنفادنوپاتی

عوارض کلی احتمالی سیستم متابولیک و تغذیه ای داروی نفازودون

کاهش وزن، نقرس، دهیدراتاسیون، افزایش لاکتیک دهیدروژناز، افزایش SGOT، و افزایش SGPT. ،هایپرکلسترمی و هیپوگلیسمی.

عوارض کلی احتمالی دستگاه اسکلتی-عضلانی داروی نفازودون

آرتریت، تنوسینوویت، سفتی عضلات، و بورسیت،انقباض تاندونی.

عوارض کلی احتمالی سیستم عصبی

ورتیگو، توئیچینگ، مسخ شخصیت، هالوسیناسیون، تلاش خودکشی، آپاتی، یوفوریا، خصومت، افکار خودکشی، راه رفتن غیرطبیعی، تفکر غیرعادی، کاهش توجه، مسخ واقعیت، نورالژی، واکنش پارانوئید، دیس آرتری، افزایش لیبیدو (میل جنسی)، و میوکلونوس. نادر: هایپرکینزی، افزایش ترشح بزاق، حوادث مغزی عروقی، هایپراستزی، هیپوتونی، پتوزیس، و سندرم بدخیم نورولپتیک.

عوارض کلی احتمالی سیستم تنفسی داروی نفازودون

دیس پنه و برونشیت، آسم، پنومونی، لارنژیت، تغییرات صدا، اپیستاکسیس، سکسکه.

عوارض کلی احتمالی نادر سیستم تنفسی داروی نفازودون

هایپرونتیلاسیون و خمیازه.

عوارض کلی احتمالی چشمی عوارض نادر

درد چشم.
عوارض نادر و غیرفراوان چشمی داروی نفازودون: خشکی چشم، درد گوش، غیرطبیعی شدن تطابق، دیپلوپی، کانژکتیویت، میدریازیس، کراتوکانژکتیویت، هایپراکوزیس، و فوتوفوبیا، ناشنوایی، گلوکوم، شب کوری، و از دست دادن احساس چشایی.

 

عوارض کلی احتمالی دستگاه ادراری-تناسلی داروی نفازودون

ناتوانی جنسی، سیستیت، احساس فوریت دفع ادرار، متروراژی (a)، آمنوره (a)، پلی اوری، هموراژ واژینال، بزرگ شدن سینه (a)، منوراژی (a)، بی اختیاری ادرار، انزال غیرطبیعی (a)، هماتوری، نوکتوری (شب ادراری)، و کالکولوس کلیه، بزرگ شدن فیبروئیدهای رحم (a)، هموراژ رحمی (a)، آنورگاسمی، و اولیگوری. (a): تنظیم شده نسبت به جنسیت.

عوارض کلی احتمالی و نادر داروی نفازودون کدامند؟

این عوارض عبارتند از: واکنش های آنافیلاکتیک، آنژیواِدِم، تشنج (از جمله تشنج های گراندمال)، گالاکتوره، ژنیکوماستی (مردان)، هیپوناترمی، نکروز کبدی و نارسایی کبدی، در برخی موارد منجر به پیوند کبد و/یا مرگ افزایش پرولاکتین پریاپیسم، رابدومیولیز در بیماران دریافت کنندة ترکیب سرزون (نفازودون) و لوواستاتین یا سیمواستاتین، سندرم سروتونین، سندرم استیونز-جانسون، و ترومبوسیتوپنی.

مهمترین تداخلات دارویی داروی نفازودون کدامند؟

داروهایی که روی مغز و نیز روی ریتم قلب اثر دارند:
هالوپریدول، لورازپام، تری آزولام/آلپرازولامف الکل، بوسپیرون، پیموزید، فلوکستین، فنیتوئین، دسیپرامین، لیتیم، کربامازپین، انسستیک های عمومی، سیمتدین، تئوفیلین، داروهای فعال قلبی عروقی همچون دیگوکسین، پروپرانولول، سیمواستاتین، یا آتروواستاتین، عوامل سرکوب کننده ایمنی همچون سیکلوسپورین و تاکرولیموس، ترفنادین، آستمیزول، سیساپرید، یا پیموزید منع مصرف دارند.

مهمترین نکات دارویی که در زمان مصرف قرص نفازودون باید اطلاع داشت، کدامند؟

دکتر ندا فرزانه متخصص اعصاب و روان ذکر می کند که در مورد داروی نفازودون احتمال اینکه عوارض شدید و کشنده نیز داشته باشد هست که مهمترین آن مشکلات شدید و کشنده کبدی است.

نارسایی کبدی ناشی از داروی نفازودون چگونه است؟

در زمان مصرف داروی نفازودون، مواردی از نارسایی کبدی تهدید کننده زندگی در بیماران درمان شده با سرزون (نفازودون) گزارش شده اند.
میزان گزارش شده نارسایی کبدی منجر به مرگ یا پیوند به ازای هر ۲۵۰۰۰۰ تا ۳۰۰۰۰۰ بیمار-سال سرزون (نفازودون) است. این نرخ حدود ۳ تا ۴ برابر بیش از نرخ زمینه ای برآورد شدة نارسایی کبدی است البته احتمال دارد که ریسک واقعی بسیار بیشتر از این میزان نیز باشد. بر اساس بررسی ها مشخص شده است که زمان آسیب کبدی در موارد نارسایی کبدی گزارش شدة منجر به مرگ یا پیوند کبدی معمولا بین ۲ هفته تا ۶ ماه از زمان دریافت درمان داروی سرزون (نفازودون) است.
اگرچه برخی گزارشات نشانه های ادرار تیره و نشانه های غیراختصاصی نشانه های گوارشی را شرح داده اند، سایر گزارشات شروع نشانه های واضح را شرح نداده اند. بنابراین، در زمان مصرف قرص نفازودون بهتر است که اگر روانپزشک برای فرد درخواست تست های آزمایشگاهی بکند، بیمار نیز حتما توصیه متخصص اعصاب و روان را جدی گرفته و تست عملکرد کبد را در نظر بگیرد.همچنین ورژن های ژنریک در سال ۲۰۰۳ معرفی شدند. سرزون® (نفازودون هیدروکلرید) یک ضدافسردگی برای تجویز خوراکی و دارای ساختار شیمیایی غیر مرتبط با مهارکننده های انتخابی بازجذب سروتونین، سه حلقه ای ها، چهار حلقه ای ها، یا مهارکننده های مونوآمین اکسید از (MAOI) است. نفازودون هیدروکلرید به صورت سنتتیک از ضدافسردگی فنیل پیپرازین مشتق می شود. نفازودون هیدروکلرید یک جامد بلوری سفید و غیر هیگروسکوپی است. این ترکیب کاملا در کلروفرم محلول است، در پروپیلن گلیکول حل می شود و در پلی اتیلن گلیکون و آب اندکی محلول است. سرزون (نفازودون) به صورت قرص های شش وجهی حاوی ۵۰، ۱۰۰، ۱۵۰، ۲۰۰، یا ۲۵۰ میلی گرم نفازودون هیدروکلرید و اجزای غیرفعال زیر عرضه می شود: میکروکریستالین سلولز، پوویدون، سدیم استارچ گلیکولات، سیلیکون (سیلیسیم) دی اکسید کلوئیدی، منیزیم استئارات، و اکسیدهای آهن (قرمز و/یا زرد) به عنوان رنگ دهنده.
آزمایش دوره ای ترانس آمیناز سرمی که برای ارزیابی عملکرد کبد هستند باعث پیشگیری از آسیب جدی کبدی در زمان مصرف قرص نفازودون نمی شود، اما به طور کلی اعتقاد بر این است که آشکارسازی زودهنگام آسیب کبدی ناشی از قرص نفازودون همراه با قطع فوری قرص نفازودون مشکوک باعث افزایش احتمال بهبود فعالیت کبدی در فرد می شود.
بنابراین در مجموع باید به بیماران توصیه شود از نظر علائم و نشانه های اختلال عملکردی کبد در زمان مصرف قرص نفازودون هشیار بوده و آن ها را بلافاصله به روانپزشک در زمان ویزیت حضوری یا غیر حضوری و آنلاین روانپزشکی خود گزارش نماید. بنابراین، در صورت صلاحدید متخصص اعصاب و روان، ارزیابی بالینی مداوم بیمار باید به صورت مداخلة پزشکی اصلی و شامل ارزیابی تشخیصی و درمان در زمان مصرف قرص نفازودون باشد.
در صورت بدتر شدن علایم بیماری افسردگی و بروز افکار خودکشی در زمان مصرف داروی نفازودون چه باید کرد؟
بیماران اطفال یا بزرگسال مبتلا به اختلال افسردگی ماژور (MDD) که تحت درمان با داروی نفازودون هستند، در موارد کمی ممکن است بدتر شدن افسردگی و/یا ظهور افکار خودکشی و رفتار خودکشی یا تغییرات غیرطبیعی در رفتار را چه با مصرف داروهای ضدافسردگی یا عدم مصرف آن ها تجربه نمایند، و این خطر خودکشی ممکن است تا زمان بهبود قابل توجه علایم بیماری افسردگی در فرد نیز در موارد نادری باقی بماند. نگرانی طولانی دربارة نقش داروهای ضدافسردگی نفازودون در القای بدتر شدن افسردگی و ظهور خودکشی در بیماران خاص وجود دارد. طبق بعضی از بررسی های علمی مشخص شده است که داروی نفازودون می تواند باعث افزایش ریسک افکار و رفتار خودکشی در مطالعات کوتاه مدت در کودکان و نوجوانان مبتلا به اختلال افسردگی ماژور (MDD) و سایر اختلالات روانشناختی بشود.
بنابراین همه اطفالی که با هر علتی بر اساس صلاحدید روانپزشک با داروی ضدافسردگی نفازودون درمان می شوند، باید از نظر بدتر شدن بالینی، خودکشی، و تغییرات غیرمعمول رفتار به خصوص در چند ماه اول دوره درمان دارویی یا در زمان های تغییر (چه افزایش یا کاهش) میزان داروی نفازودون به صورت مرتب توسط متخصص اعصاب و روان بررسی و ویزیت روانپزشکی شوند. این مشاهدات معمولا شامل حداقل یکبار در هفته ارتباط رو در رو با بیمار یا اعضای خانواده یا مراقبان او در ۴ هفتة اول درمان، و سپس هر یک هفته در میان به مدت ۴ هفته دیگر، و سپس در ۱۲ هفته و بعد از ۱۲ هفته می باشند.

نکته پایانی نویسنده مقاله:

دکتر ندا فرزانه متخصص اعصاب و روان ذکر می کند که در زمینه مصرف داروی نفازودون نکات بالا صرفا جهت افزایش اطلاعات داروئی است و به هیچ عنوان نباید فرد بعد از مطالعه این مقاله اقدام به خوددرمانی کند چون خطر مرگ را در صورت استفاده خودسرانه به همراه خواهد داشت.