بیماری دیس تایمی یکی از مهمترین بیماری های خلقی یا عاطفی است. دکتر ندا فرزانه متخصص روانپزشک و روان درمانگر مقاله ای در مورد بهترین و جدیدترین نکات تشخیصی، دارو درمانی و انواع روان درمانی بیماری های خلقی (Mood Disorder) و انواع افسردگی را برای خوانندگان محترم سایتشان تهیه کرده اند.

انواع بیماری افسردگی

طبقه‌ بندی یک دوره بیماری افسردگی (Major Depression Disorder) بین اپیزودهای افسردگی به صورت دوره افسردگی با شدت خفیف، متوسط و شدید با یا بدون علائم روانپریشی یا جنون به صورت هذیان یا توهم است. ویژگی‌ های مشترک و اصلی در دوره افسردگی شامل خلق افسرده یا تحریک پذیر، ناامیدی، کاهش انرژی و کاهش فعالیت های روزانه، شغلی، مالی، جنسی و فردی است. کاهش علاقه به انجام امور قبلی لذت بخش، کاهش تمرکز، خستگی مفرط (Fatigue) حتی در زمانی که فعالیت ‌هایی نیازمند کم‌ ترین تلاش هستند مثل انجام کارهای ساده منزل و بهداشت فردی وجود دارد. کاهش علاقه به انجام امور قبلی لذت بخش، کاهش تمرکز، خستگی مفرط حتی در زمانی که فعالیت ‌هایی نیازمند کم‌ ترین تلاش هستند مثل انجام کارهای ساده منزل و بهداشت فردی (Self-Hygiene) وجود دارد. تغییرات در اشتها به صورت کاهش یا افزایش اشتها، خواب آشفته، کاهش عزت‌نفس (Self-esteem) و کاهش اعتماد به نفس، افکار گناه یا بی ‌ارزشی وجود دارند و شدت علائم آن هر روز می تواند با روز دیگر تغییر کند. ندا فرزانه روانپزشک و روانکاو بیان می کند که البته تشخیص قطعی بیماری افسردگی مداوم فقط توسط دکتر روانپزشک داده می شود و این موارد صرفا جهت اطلاع رسانی به خوانندگان محترم سایت بیان می شود. همچنین باید فرد در صورت وجود داشتن علائم ذکر شده در جلسه ویزیت حضوری یا غیرحضوری توسط دکتر روانپزشک برای تشخیص قطعی بیماری افسردگی بررسی و ارزیابی شود. در نوع خفیف بیماری افسردگی، فرد به طور خفیف علائم ذکر شده در بالا را دارد و بیمار قادر است بیشتر فعالیت‌ های روزانه خود را ادامه دهد. زمانی که بیماری افسردگی به صورت متوسط است، متاسفانه فرد مبتلا به بیماری افسردگی احتمالا در ادامه فعالیت ‌های عادی خود دچار مشکل می‌ شود. در شدیدترین فرم بیماری افسردگی ماژور، بسیاری از علائم ذکر شده به صورت شاخص وجود دارند که می تواند موجب اختلال در زندگی روزانه، شغلی، مالی، جنسی و خانوادگی اش می شود. همچنین فرد معمولا عزت‌ نفس و افکار بی ‌ارزشی، احساس گناه و افکار خودکشی (Suicide idea) دارد. در نوع افسردگی مداوم شدید، افکار خودکشی و اقدام به خودکشی رایج هستند و نیز برخی علائم جسمانی نیز معمولا وجود دارند مثل خستگی شدید و مشکلات بدنی. اگر علائم بیماری افسردگی با علائم روان‌ پریشی یا سایکوز باشد می تواند به صورت توهم و هذیان باشد. البته بیماری افسردگی می تواند انواع مختلفی نیز داشته باشد. به طور مثال، در نوع شدید آن اختلال در سیستم حرکتی، کرختی شدید و مشکلات عصبی نیز می تواند وجود داشته باشد که با وجود این علائم ناتوان کننده فعالیت‌ های اجتماعی معمول فرد غیر ممکن هستند.

اختلال افسردگی راجعه (Recurrent Depression)

اختلال افسردگی عود کننده یا راجعه با دوره های مکرر افسردگی که عود می کند مشابه آنچه در بالا برای اپیزودهای افسردگی بدون شیدایی توصیف شد، مشخص می‌ شود. ممکن است دوره‌ های کوتاهی را فرد هیچ علامتی از افسردگی که در بالا ذکر شد را موقتا نداشته باشد اما ‏بلافاصله بعد از آن مجددا یک دوره افسردگی دیگر به وجود آید. متاسفانه افسردگی عود کننده (relapsing) در مواردی که فرد درمان خودش را به طور کامل توسط روانپزشک و روان درمانگر درمان افسردگی ادامه نمیدهد و زودتر از زمان تعیین شده توسط روانپزشک داروهایش را قطع کند، این احتمال بیشتر است. متاسفانه مورد دیگری که می تواند به مزمن شدن بیماری افسردگی منجر شود این است که فرد مبتلا به بیماری افسردگی توصیه های روان درمانگر را جدی نمی گیرد و در جلسات مشاوره و رواندرمانی به تعداد کافی شرکت نمی کند. اشکال شدیدتر بیماری افسردگی می تواند به صورت انواع ملانکولیا، افسردگی کاتاتونیک (catatonia) و افسردگی اندوژنوس هستند. اولین دوره بیماری افسردگی ممکن است در هر سنی از کودکی تا پیری رخ دهد. شروع بیماری ممکن است ناگهانی و یا به تدریج باشد و می‌ تواند از چند هفته تا چندین ماه طول بکشد. اختلال افسردگی راجعه می‌ تواند به صورت علائم خفیف یا متوسط باشد اما در هر صورت نیاز به درمان دارویی و روان درمانی طولانی مدت باشد تا افسردگی به طور قطعی و سریع درمان شود. البته نوع دیگری از اختلال افسردگی عود کننده هست که در حال بهبود یافتن است و فرد علائم دوره افسردگی را ندارد که در آن بیمار ممکن است دو یا چند دوره قبلی افسردگی در گذشته داشته باشد اما چندین ماه است که علائم افسردگی دیگر وجود ندارد.

بیماری افسردگی مداوم و پایدار (persistent depressive disorder)

اختلالات خلقی (عاطفی) مداوم ‏ (persistent depressive disorder)، معمولا اختلالات پایدار و معمولا نوسان دار هستند که البته اکثرا علائم به اندازه کافی شدید نیستند و به عنوان دوره های افسردگی خفیف تشخیص داده می شوند. از آنجایی که این بیماری سال ‌ها طول می ‌کشد و زندگی عادی بیمار را تحت ‌تاثیر قرار می‌ دهد، می تواند موجب ناتوانی قابل‌ توجه در زمینه های زندگی شغلی، اجتماعی، جنسی و مالی فرد بشود. سیکلوتایمی (Cyclothymia) نیز نوع دیگری از بیماری خلقی است که می تواند موجب بی‌ ثباتی پایدار و حالت روحی شامل دوره ‌های متعدد افسردگی و حالت نیمه شیدایی است که البته تشخیص آن باید توسط روانپزشک و در طول زمان داده شود تا بتوان درمان دارویی و غیردارویی مناسب تجویز شود. اختلال خلقی اغلب در میان بستگان بیماران مبتلا به اختلال خلقی نیز می تواند یافت شود. بنابراین بررسی کردن سابقه بیماری افسردگی و یا دو قطبی در اعضای خانواده درجه اول یا دوم فرد مبتلا نیز توسط روانپزشک متخصص بررسی گردد.

افسرده خویی یا دیس تایمی (Dysthymia)

افسرده خویی یا دیس تایمی به نوبه خود، به اصطلاح خلق و خوی افسرده ای است که حداقل چند سال طول می ‌کشد. البته شدت آن به اندازه کافی شدید نیست و معمولا باید فرد مدت زمان طولانی توسط روانپزشک و روانکاو بررسی شود تا بتوان آن را تشخیص داد تا درمان مناسب انجام شود.

این اختلال با تغییر شدید خلق و خو، از افسردگی شدید به اوج هیجان که شیدایی نامیده می شود، همراه است. در دوران شیدایی ممکن است فرد انرژی بیشتری داشته باشد و افکار با سرعت بیشتری وارد ذهن فرد می شوند. در نوع شدید این بیماری، امکان این علائم بیشتر است:
فرد زیاد صحبت می کند و رفتارهای غیر قابل پیش بینی دارد. این تغییرات خلقی ممکن است از چند بار در سال تا چند بار در طول روز نیز بسته به نوع اختلال دو قطبی رخ دهند.

نکات کلی درمان اختلال دو قطبی

ندا فرزانه روانپزشک متخصص درمان بیماری های روانی ذکر می کند که نکته حیاتی در درمان بیماری دوقطبی این است که فرد به روانپزشک متخصص درمان بیماری افسردگی مراجعه کند و با داروهایی که توسط بهترین روانپزشک تجویز شده و همراه با مشاوره هایی که انجام می شود، روند بهبود را طی کند. ویزیت های حضوری و ویزیت مجازی بیشتر به صورت گفتگو انجام می شود و سعی بر این است که مشکلات و تنش های فردی، اجتماعی، کاری و یا خانوادگی فرد برطرف شوند.
داروهای ضد روان پریشی، داروهای ضد اضطراب و تثبیت کننده های خلق و خو بسته نوع دوره بیماری-افسردگی، شیدائی و میکس می توانند اختلال دو قطبی را درمان کنند. در موارد شدید از شوک الکتریکی و یا بستری استفاده می شود.

در این شرایط بهتر است فرد بیمار به متخصص اعصاب و روان با تجربه مراجعه کند و جلسات مشاوره یا روان درمانی نیز در صورت توصیه روانپزشک، توسط روانپزشک و یا روانشناس انجام شود. این جلسات ممکن است به صورت انفرادی یا گروهی با افرادی دارای شرایط مشابه برگزار شوند. به علاوه روانپزشک دارو نیز تجویز خواهد کرد، به ویژه اگر شرایط بیماری شدید باشد.