بیماری کرونا علاوه بر مشکلات جسمی می تواند علائم روانشناختی زیادی نیز ایجاد کند. طبق بررسی های انجام شده مشخص شده است که بعد از بهبود از کرونا، شایعترین علائم به صورت اختلال خواب، افسردگی و اضطراب است. در این مقاله دکتر ندا فرزانه در زمینه بیماری های روانی بعد از کرونا بخصوص اختلال خواب، اختلال افسردگی و اضطراب توضیحات مختصری را ارائه کرده است. در این زمینه مشخص شده است که عوامل اجتماعی، وضعیت اقتصادی و اجتماعی، حمایت اطرافیان و خانواده، سابقه مشکلات روانی قبلی مثل ابتلا به بیماری های افسردگی، اضطراب، وسواس فکری – عملی، اضطراب اجتماعی و حمله پانیک در زمینه وضعیت روانی فرد بعد از پایان دوره حاد کرونا و در بهبود و سیر علائم کمک کننده است.

پاندمی سارس و ارتباط با پاندمی کرونا

بررسی رابطه بین فاکتورهای مرتبط با حمایت روانی-اجتماعی و سلامت روان بیماران کووید-۱۹ مثبت. بیماری کورونا ویروس ۲۰۱۹ (کووید-۱۹) در ۱۱ مارس سال ۲۰۲۰ توسط سازمان بهداشت جهانی (WHO) به عنوان یک پاندمی جهانی اعلام شد. در آن زمان به نظر می رسید کووید-۱۹ کارآمدتر از ویروس های سندرم تنفسی حاد شدید (سارس) و سندرم تنفسی خاورمیانه انتقال می یابد و احتمال انتشار و مسری بودن آن بیشتر است. افزایش سریع تعداد موارد و مرگ های تایید شده همراه با اپیدمیولوژی نامشخص این ویروس جدید باعث ایجاد مشکلات روانشناختی در بسیاری افراد از جمله استرس، ترس، اضطراب و افسردگی شده است. مطالعات قبلی نشان داده اند که برخی بیماران مبتلا به سارس، علائم اضطراب و افسردگی را تجربه کرده اند که درمان را چالش برانگیزتر و با کارآیی کمتر می کند.
حمایت روانی-اجتماعی معمولا به مراقبت یا حمایتی که فرد احساس می کند از دیگران می گیرد یا احساس تعلق به یک شبکه اجتماعی که کمک متقابل ارائه می کند اطلاق می شود. گزارش شده حمایت روانی-اجتماعی کافی و مثبت، به کاهش مقدار استرس، اضطراب و نشانه های افسردگی کمک می کند و تاثیر مثبتی روی کیفیت خواب دارد. مطالعات مداخلات روانی-اجتماعی روی کسانی که از سارس رنج می برند نشان دادند که رنج روانشناختی که در مرحله حاد ظاهر شده با حمایت اجتماعی شامل انواع خاص واکنش های روانی و کلامی کارکنان مراقبت سلامت کاهش می یابد. یک پژوهش اخیر در طول پاندمی کووید-۱۹ نیز تاثیرات حمایت اجتماعی روی بهبود مشکلات روانشناختی را تایید نمود.

ارتباط بین حمایت روانی- اجتماعی با بهبود فیزیکی و روانشناختی کرونا:

دکتر ندا فرزانه روانپزشک و رواندرمانگر ذکر می کند که این امکان وجود دارد که مداخلات روانشناختی زود هنگام و حمایت اجتماعی نقش مهمی هم در وضعیت سلامت فیزیکی و هم سلامت روان بیماران کووید-۱۹ مثبت ایفا نمایند. با توجه به اینکه اضطراب و مشکلات افسردگی از عواطف منفی شایع تجربه شده توسط بیماران در طول اپیدمی های چنین بیماری های عفونی هستند، حمایت اجتماعی می تواند به کاهش سطح استرس و اضطراب کمک نماید.
اکثر بیماران مبتلا به کووید-۱۹ نشانه های اضطراب، افسردگی، خستگی و بی حالی و اختلال خواب دارند. عوامل بسیاری را می توان مسئول این نسبت بالای بیماران دارای مشکلات روانشناختی در طول این پاندمی کووید جهانی در نظر گرفت. به عنوان مثال، عواملی همچون انتقال ویروس مسری کووید از فردی به فردی دیگر، عدم قطعیت در نتیجه تست مثبت یا منفی، اطلاعات اشتباه و ترسناک که از طریق تلویزیون، رادیو، فضای مجازی بخصوص اینستاگرام در دسترس افراد قرار می گیرد، اطلاعات نادرست در مورد کرونا به صورت ترس از مرگ و مردن و بیماری، کمبود تخت ها و لوازم مراقبت های ویژه در بیمارستان برای مراقبت از بیماران مبتلا به کرونا، قرنطینه شدن به مدت حداقل دو هفته و جداشدن از دوستان و اعضای خانواده، از دست دادن بعضی از لذت های زندگی مثل مهمانی، مسافرت رفتن، خرید کردن و غیره می توانند فرد را مستعد ابتلا به بیماری های روانی بعد از بهبودی از دوران حاد ابتلا به ویروس کرونا کنند.

مهمترین اختلال خواب بعد از بهبودی از فاز حاد کرونا:

دکتر ندا فرزانه روانپزشک دارای بورد تخصصی بیان می کند که یافته های قبلی نیز نشان داده اند که زنان مبتلا به افسردگی از اختلالات خواب بیشتر رنج ببرند. ارتباط بین نشانه های بالینی و شدت عفونت کرونا کاملا تعجب آور نیست زیرا اعتقاد بر این است که وضعیت فیزیکی ضعیف معمولا با مشکلات روانشناختی و نتایج بد مرتبط می باشند. حمایت اجتماعی مثبت به کاهش سطح استرس و اضطراب کمک می کند. افراد سالمند نسبت به حمایت اجتماعی و ترس از نادیده گرفته شدن حساس تر هستند. داشتن اعضای خانواده مبتلا به کرونا باعث تحریک اضطراب می شود به خصوص اگر خود فرد نیز بیمار شود. این مساله در مطالعات مشخص شده است که اضطراب به طور منحصر به فرد با اعضای خانواده آلوده مرتبط هست. به طور معمول، بهبود وضعیت فیزیکی بعد از ابتلا به ویروس کرونا نشان دهنده حمایت فیزیکی کارآمد است که به کاهش استرس و حفظ وضعیت روانی-اجتماعی خوب کمک می کند. علاوه بر این، سطح بالاتر تحصیلات به عنوان یکی از تعیین کننده های اجتماعی مهم سلامتی شناسایی شد. در بعضی از افراد مبتلا به کرونا نیز سطح اقتصادی، اجتماعی بهتر، سلامت فیزیکی و روانی بهتر را فراهم نموده و همچنین ظرفیت افراد برای تصمیم گیری بهتر درباره سلامت خود را افزایش می دهد.
در واقع، شدت اختلال خواب و بیماری های روانشناختی و فیزیکی فرد بعد از زمان مبتلا شدن به اختلال کرونا، تحت تاثیر بسیاری عوامل اجتماعی-فرهنگی قرار دارند. در بعضی از موارد مشخص شده است که حمایت اجتماعی قویا با وضعیت روانی و نشانه های روانشناختی مرتبط است. در بعضی از موارد مشخص شده است که در زمان پاندمی کووید-۱۹، تاثیرات حمایت اجتماعی روی بهبود مشکلات روانشناختی مشخص است.بعضی از موارد وضعیت روانی-اجتماعی بعد از درمان، حمایت اجتماعی بهتر، رابطه با خانواده، دوستان نزدیک، همکاران، کارکنان مراقبت سلامت، کارکنان مراقبت سلامت روان) به بهبود کیفیت خواب بیمار بعد از ابتلا به کرونا کمک کرده و استرس روانشناختی آن ها را کاهش داده، و بنابراین به کاهش سطح عواطف منفی آن ها در طول پاندمی کمک می کند. تعداد زیادی از بیماران کووید-۱۹ در ICU (بخش مراقبت های ویژه)از مشکلات روانی-اجتماعی رنج می برند. بهبود وضعیت فیزیکی و روانشناختی و خواب تحت تاثیر بسیاری عوامل مرتبط با حمایت اجتماعی قرار دارند. نکته پایانی مقاله:

حمایت اجتماعی کافی و مداخلات زودهنگام به دستیابی به بهبود وضعیت بالینی بهتر در این بیماران در طول این پاندمی بیماری عفونی کمک می کند. به طور کلی برخی از بررسی ها روی بیماران کووید-۱۹ چینی بر اهمیت تجویز مداخلات روانشناختی در طول درمان کووید-۱۹ برای نتایج بهتر در سایر کشورها تاکید می کند. علاقمندان می توانند به مقاله هایی که در زمینه بیماری های روانی بعد از ابتلا به کرونا در سایت با عناوین ” بیماری روانی بعد از کرونا”، افزایش خطر بیماری روانی ” استرس پس از سانحه (PTSD) در کرونا” و “مشکلات روانی عزاداران در دوران کرونا” دارد، مراجعه کنند.