ارتباط قوی بین چاقی کودکی با بیماری افسردگی در بزرگسالی وجود دارد. مقاله زیر توسط ندا فرزانه دکتر روانپزشک و روان درمانگر در مورد “آیا اختلالات افسردگی و چاقی دوران کودکی با هم مرتبط اند؟” توسط ایشان برای خوانندگان محترم سایتشان تهیه شده است.
آیا ارتباط قوی بین افسردگی دوران کودکی و نوجوانی با چاقی وجود دارد؟
بیماری افسردگی از بیماری های مهم روانی در دنیا است و از مهمترین علل ایجاد ناتوانی در جهان امروز است. مطالعاتی که در مورد شیوع افسردگی در میان کودکان و نوجوانان انجام شده‌است، نشان می دهند که درصد بالایی از نوجوانان که علل زمینه ساز برای بیماری افسردگی را دارند، دارای علائم بیماری افسردگی هستند. سازمان بهداشت جهانی سال ها است که در مورد آسیب شناسی و خطر بیماری افسردگی عمده هشدار می دهد. با توجه به این که بیش از ۳۰۰ میلیون نفر در سراسر جهان به بیماری افسرگی مبتلا هستند، این بیماری تاثیرات مخرب زیادی روی زندگی شغلی، زناشویی،خانوادگی و عاطفی فرد می گذارد و می تواند باعث افزایش خطر خودکشی بشود.
طبق بررسی ها آمار خودکشی توسط سازمان بهداشت جهانی، خودکشی دومین علت شایع مرگ در افراد بین ۱۵ تا ۲۹ سال در دنیا است.
از نظر مسائل طبی، نظریه های مختلفی در مورد علل بیماری افسردگی مداوم وجود داشته است. بر اساس نظریه های زیستی و روان شناختی مشخص شده است که عمدتا تلاش شده تا منشا طبی اختلال های روانی مثل بیماری افسردگی ماژور توضیح داده شود. البته نظریه های بیولوژیکی نیز از دیدگاه های مختلف در مورد علل بیماری افسردگی عمده وجود دارند.
طبق مهمترین علل بیولوژیک، بیماری افسردگی ماژور ممکن است به خاطر نقص ماده شیمیایی نوراپی نفرین و سروتونین،اختلالات غدد درون ریز، تغییرات پیش شرطی در ساختار مغز و یا علل ژنتیکی رخ دهد. نظریه های روان شناسی مختلف، بیماری افسردگی را براساس مدل های روان کاوی مختلفی توضیح داده اند که از مهمترین نظریه ها می توان موارد زیر را نام برد:
نظریه های دلبستگی، مدل های رفتاری، تئوری های شناختی، مدل خود – کنترلی، تئوری بین فردی، تاثیر رویدادهای استرس زای زندگی، مدل های اجتماعی – فرهنگی و مکتب اگزیستانسیالیسم یا وجودی.
ندا فرزانه روانپزشک متخصص ذکر میکند که درمان سریع و قطعی بیماری افسردگی جنبه بسیاری مهمی از این بیماری است که نباید نادیده گرفته شود.
اگر اختلال خلقی در کودک و نوجوانی توسط روانپزشک تشخیص داده شود اما تاریخچه خانوادگی و یا رویدادهای استرس زای زندگی در تاریخچه بیماری فرد وجود نداشته باشد، ممکن است که بیماری های جسمی مثل علل نورولوژی، بیماری های غددی و غیره موثر باشد.
علل جسمی شایع بیماری افسردگی در کودک و نوجوان
در چنین مواردی، علائم بیماری افسردگی ممکن است در کودکان و نوجوانان مبتلا به بیماری تشنج یا صرع، سفالیت مغزی مکرر مزمن، چندین بیماری متابولیک و تومورهای درون جمجمه ای رخ دهد.
شایعترین علائم بیماری افسردگی عمده در نوجوانان
در بیماری افسردگی مداوم اغلب اوقات روز با خلق افسرده تقریبا هر روز وجود دارد اگر چه در کودکان و نوجوانان مبتلا ممکن است به جای افسردگی حالت تند مزاجی وجود داشته باشد. این اختلال موجب کاهش قابل توجه علاقه یا لذت در همه یا تقریبا همه فعالیت های روزانه، کاهش وزن قابل توجه یا افزایش وزن، بی خوابی یا پرخوابی، بی‌قراری ،خستگی و بی حالی، احساس تنهائی، از دست دادن انرژی، احساس بی‌ارزشی یا احساس گناه بیش از حد یا نامناسب، کاهش توانایی تفکر یا تمرکز، افکار مکرر در مورد مرگ، افکار خودکشی،اقدام به خودکشی یا یک برنامه خاص برای خودکشی می‌شود.
این علایم باعث پریشانی یا اختلال قابل توجه بالینی در حوزه های اجتماعی، تحصیلی، روابط با والدین و هم کلاسی ها و دیگر حوزه های مهم عملکرد نوجوان می شوند. اگر چه شیوع تقریبی بیماری افسردگی در میان افراد ۱۸ تا ۲۹ ساله سه برابر بیشتر از میزان بیماری افسردگی در افراد بالای ۶۰ سال است. علاوه بر این، میزان شیوع بیماری افسردگی در نوجوانان دختر حدود ۱.۵ برابر بیشتر از نوجوانان پسر است.
در مقاله دیگری که در سایت توسط دکتر فرزانه بورد تخصصی روانپزشک با عنوان ” علل افزایش احتمال افسردگی در کودک و نوجوان چاق” قرار دارد، در مورد ارتباط بین بیماری افسردگی با بیماری چاقی در کودک و نوجوان توضیح داده شده است.
به طوریکه احتمال بیماری افسردگی در دختران چاق بیشتر از پسران چاق است که علل ژنتیکی، فرهنگی و طرز برخورد اطرافیان و هم کلاسیها در افزایش بیماری افسردگی بسیار دخیل هستند. به طور مثال، در تلاشی برای درک بهتر تاثیر فرهنگ و خانواده بر روی علائم بیماری افسردگی، مطالعه مهمی که بر روی دختران ۷ تا ۱۰ ساله چاق انجام شده است نشان داده که درونی سازی یک بدن ایده آل غیر واقع گرایانه لاغر، نارضایتی از بدن چاق داشتن، مسخره شدن توسط هم کلاسی ها و مجبور شدن به رژیم گرفتن یا نخوردن بسیاری از خوراکی ها و مواد غذایی می تواند پیش بینی کننده بیماری افسردگی در کودک و نوجوان باشد.
در نهایت، اهمیت تعاملات خانوادگی در شروع علائم بیماری افسردگی را نمی توان نادیده گرفت. طرز رفتار والدین با کودک و نوجوان به عنوان یک عامل کلیدی در سازگاری روانی – اجتماعی کودکان و نوجوانان چاق شناخته شده است. در اکثر مطالعات، رفتار والدین در کودکان چاق مبتلا از دو دیدگاه مختلف مورد مطالعه قرار گرفته است:
میزان صمیمیت والدین و میزان کنترلگر بودن والدین
به نظر می رسد چاقی و برخی از مشکلات خلقی از سنین کودکی حتی از حدود ۷ سالگی در افراد مستعد شکل میگیرند که این نتایج بر اساس جدیدترین مقالات ارائه شده در کنگره چاقی در اروپا در سال ۲۰۱۸ بوده است. بر اساس این بررسیها مشخص شده است که چاقی مرضی میتواند با بعضی از مشکلات روانی مثل افسردگی و اضطراب ارتباط تنگاتنگی داشته باشد.
بر اساس این بررسی که بر روی بیش از ۱۷ هزار کودک در انگلستان بدون در نظر گرفتن وضعیت اقتصادی و اجتماعی انجام شد، مشخص شد که دختران و پسرانی که چاقی آنها از حول و حوش ۷ سالگی آغاز شده بوده است، در سن ۱۱ سالگی که مجددا آنها را بررسی کردند، میزان خطر ابتلا به بیماریهای افسردگی و اضطراب بالاتر بود و همچنین، میزان “توده بدنی” بالاتری در سن ۱۴ سالگی داشتند.
از علل احتمالی این ارتباط اختلالات اضطرابی و هیجانی و خلقی با چاقی میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
مورد تمسخر قرار گرفتن توسط همسالان در مدرسه و یا فامیل، پایین بودن اعتماد به نفس و احساس تحقیری که به این کودکان در اثر متفاوت بودن طرز برخورد و یا تبعیض گذاشتن رخ میدهد. علل ذکر شده میتواند با زمینه ساز شدن برای بیماری افسردگی در افرادی که سایر موارد زمینه ساز را دارند موجب پرخوری هیجانی به صورت خوردن غذاهای پر کالری که ارزش غذایی ندارند، مشکلات خواب و بیداری به صورت خواب بد و بی قراری شود.
یکی از مهمترین مواردی که با توجه به یافته های این پژوهش مهم میتوان به دست آورد این است که با آگاهی داشتن از احتمال هم ابتلایی این سه بیماری مهم روانی بخصوص طیف اختلالات افسردگی با اختلالات خوردن و متابولیسم میتوان با پیشگیری به موقع با انجام مداخلات تشخیصی و درمانی در زمینه هم کنترل وزن و هم “سلامت روانی” میتوان عواقب منفی این موارد را در زندگی فرد به میزان چشمگیری کاهش داد.