اختلالات عملکرد جنسی در مرد و زن، دسته ای از بیماری ها هستند که در روند رابطۀ جنسی بین زن و مرد مشکل ایجاد می کند.
دکتر ندا فرزانه روانپزشک ذکر می کند که منظور از بیماری های عملکرد جنسی شامل مشکلاتی است که در روند سیکل عملکرد جنسی نرمال وجود دارد. به طور ساده مراحل سیکل عملکرد جنسی به صورت میل جنسی، تحریک جنسی، ارگاسم یا ارضاء شدن و مرحلۀ فرو نشینی است. بیماری هایی که می‌توانند در روند میل جنسی مرد و زن باشند به صورت کاهش یا افزایش میل جنسی باشد. از طرف دیگر تعدادی بیماری در مرحلۀ “تحریک پذیری جنسی” وجود دارند به صورت مشکل نعوظ مردان و عدم تحریک جنسی در زنان هستند. مرحلۀ دیگر نیز بیماری هایی هستند که در روند ارگاسم مرد و زن مشکل ایجاد کنند که مهمترین این بیماری ها عبارتند از: زود انزالی در مردان و ارضاء نشدن زنان.
بنابراین در زن و مردی که یکی از این مشکلات را دارند، بهتر است که ابتدا به متخصص زنان در خانم ها و به متخصص مجاری ادراری در مردان مراجعه کنند تا ابتدا از نظر مشکلات پزشکی مرتبط با بیماری های زنان و مردان بررسی شوند. در این روند ممکن است ابتدا بر اساس صلاحدید متخصص، بررسی‌های تشخیصی لازم به صورت معاینه جسمی و آزمایش خون انجام گیرد تا بتوان تشخیص درستی را در مورد علت اصلی بیماری فرد بدست آورد.
قدم جدی در این گونه موارد این است که اگر علت بروز مشکل در رابطه جنسی بر اساس معاینه و روند تشخیص متخصص زنان و مجاری ادراری آقایان این باشد که مشکلات جسمی مثل کیت تخمدان، مشکلات هورمونی، کم کاری تیروئید، پرکاری تیروئید و عامل زمینه ساز است، باید فرد برای درمان تحت نظر متخصص زنان و یا مجاری ادراری باشد.
حالت دیگر این است که علت مشکل در رابطه جنسی بعد از بررسی توسط متخصص این باشد که بیماری های روانی، عامل اصلی بروز مشکل هستند. در این موارد فرد باید به روانپزشک و سکس تراپیست برای بررسی و درمان مراجعه کند. دکتر فرزانه ذکر می‌کند که شایعترین بیماری های روانی که زمینه ساز اختلال در مراحل جنسی هستند، طیف وسیعی از بیماری‌ها را شامل می‌شوند. این طیف شامل بیماری های افسردگی، اضطرابی، دو قطبی، مواد مخدر، وسواس، اسکیزوفرنی و هذیان.
قدم تشخیصی بعدی این است که برای درمان بیماری روانی تشخیص داده شده مثل افسردگی، درمان های دارویی و غیر دارویی لازم بر اساس صلاحدید روانپزشک تعیین شود تا فرد در طول زمان، به طور همزمان تحت درمان برای بیماری زمینه ای روانی و هم مشکل جنسی قرار بگیرد. البته راهکارهای غیردارویی نیز مثل تکنیک های بهبود رابطۀ جنسی توسط سکس تراپیست می‌تواند بسیار کمک کننده باشد.
بنابراین در زمینه اختلال های جنسی، اقدام هایی که در مطب انجام می شود این است که در ابتدا ویزیت ابتدایی توسط روانپزشک در جلسه اول انجام می شود سپس در صورت نیاز بیمار برای او تست های تشخیص مثل آزمایش خون ارجاع داده می شود تا علت اصلی تشخیص داده شود. همین طور چون در این مطب اصلا ویزیت اندام های جنسی آقایان و خانم ها انجام نمی شود، بهتر است که قبل از مراجعه به روانپزشک حتما به متخصصین مربوطه برای معاینه مراجعه کرده باشند.