بیماری افسردگی از چالش برانگیزترین بیماری های روانی بر روی خانواده فرد مبتلا است. مقاله زیر توسط خانم دکتر فرزانه دارای بورد تخصصی روانپزشکی در تهران و خانواده درمانگر برای خوانندگان محترم سایت ایشان با عنوان ” افسردگی چه مشکلاتی برای بیمار و خانواده اش به وجود می آورد؟ ” در مورد نحوه کمک به فرد افسرده توسط اعضای خانواده او آورده شده ‌است.

با این که علت دقیق بیماری افسردگی کاملا مشخص نیست اما مطالعات روانپزشکی بیان می کنند که “بیماری افسردگی” ترکیبی از عوامل ژنتیکی، محیطی و روان ‌شناختی است. متاسفانه” بیماری افسردگی” می تواند بسیاری از مسائل در حوزه زندگی را مثل تفریح، کار، مسائل جنسی و فرزند پروری را تحت ‌تاثیر قرار دهد. یکی از مهمترین نکات قبل از اینکه بخواهید به همسرتان که افسرده شده است، کمک کنید باید بدانید که “علائم بیماری افسردگی” در زنان و مردان متفاوت است. احتمال بیماری افسردگی در زنان بیشتر مردان است. دلایل بیولوژیکی از جمله تغییر سطح هورمون قبل و بعد از بارداری و همچنین قبل و بعد از یائسگی نیز در این زمینه موثر است. همچنین جنبه‌ های محیطی نیز وجود دارند که می توانند زمینه ساز بیماری افسردگی در زنان در سر تا سر دنیا باشند. علائم “بیماری افسردگی” در زنان با علائم “بیماری افسردگی” در مردان متفاوت است که در مقاله ای که در سایت با عنوان “تفاوت بیماری افسردگی در مردان با زنان” موجود است، علاقمندان می توانند نکاتی را در مورد تفاوت علائم افسردگی در مرد و زن مطالعه کنند.

یکی از ناراحت کننده ترین تغییراتی که در خانواده فرد مبتلا به بیماری افسردگی می تواند برای اعضای خانواده رخ بدهد این است که تغییر قابل‌ توجه در ابراز احساسات به همسر، فرزند، پدر و مادر توسط فرد افسرده رخ می دهد. دکتر ندا فرزانه مشاور آنلاین اعصاب و روان بیان می کند که بی حوصلگی، انزوا و گوشه نشینی به معنای ابتلا به بیماری افسردگی نیست. بیمار افسرده بخاطر بی حوصلگی، کم تحرکی و کندی، احساس خستگی و فقدان انرژی، ناتوانی در تمرکز و فکر کردن و احساس نومیدی، کارایی قبلی را ندارد و عملکردش در کلیه سطوح زندگی پایین می آید. توانایی کاری او کم می شود و نمی تواند به خوبی از عهده انجام مسئولیت های شغلی اش برآید و حتی ممکن است کار خود را هم از دست بدهد. در نتیجه ممکن است که سطح در آمدش نیز پایین می آید که این مسئله موجب بسیاری از نابسامانی ها می شود.
اگر بیمار خانم خانه دار است ممکن است که دیگر نتواند به خوبی خانه را اداره کند. اگر درس می خواند و محصل است، افت تحصیلی پیدا کند. این مسئله می تواند موجب شود که روابط با دیگران بخصوص خانواده تحت تاثیر بیماری قرار بگیرد و بی توجهی به همسر و فرزندان موجب بروز مشکلاتی در زندگی خانوادگی شود. البته همه ی این علائم در طی بیماری افسردگی وجود ندارند و در صورتی که ایجاد بشوند، باید به دنبال رفع این مسئله بود. بیماری افسردگی می تواند موجب شود که در طی دوره افسردگی برای بیمار و خانواده اش مشکلات متعددی ایجاد شود. یکی دیگر از این موارد این است  که نه تنها برای خود بیمار بلکه بر افرادی که با او زندگی می کنند، به ویژه همسر و فرزندان نیز تاثیرات منفی برجای بماند.

تعداد کمی از بیماران افسرده ممکن است انقدر بی حوصله و کم تحرک باشند که به تغذیه و بهداشت خود نرسند و حتی برای غذا خوردن هم از جای خود تکان نخورند و دچار سوء تغذیه شوند. در صورتی که بیماری های جسمی نیز مثل فشارخون، دیابت، بیماری مزمن ریوی یا قلبی هم در فرد مبتلا به بیماری افسردگی وجود داشته باشد، این تغییرات تغذیه ای و همچنین بی حوصلگی و ناامیدی بیمار در مصرف داروهای لازم برای آن بیماری ها می تواند موجب تشدید و وخامت اختلالات جسمی بیمار شود. این مسئله می تواند منجر به این شود که به دلیل مایوس شدن از بهبودی بیماری خود داروهای لازم را مصرف نکند و در نتیجه فشارخون یا قند او بالاتر رود و وضعیت جسمی و روحی او بدتر بشود.

بیمار مبتلا به افسردگی ماژور معمولا دچار بی حوصلگی و نومیدی است و به همین سبب اعضای خانواده ممکن است این برداشت نادرست را داشته باشند که او به علت بیماری افسردگی از انجام وظایف خانوادگی خود شانه خالی می کند و این امر موجب می شود که اگر فرزند یا فرد بیمار در خانواده ی تحت تکفل او باشند، ان ها هم از افسردگی و بی توجهی بیمار لطمه های جدی ببینند.

چگونه به بهبود همسر افسرده ام کمک کنم؟

“ افسردگی همسر” می‌تواند بسیار چالش برانگیز باشد. در اینجا راهکارهایی کلیدی توسط دکتر ندا فرزانه خانواده درمان گر برای کمک به اعضای خانواده فرد مبتلا به بیماری افسردگی هست که می توانند در صورت به کارگیری درست، تاثیرات معجزه آسایی در بهبود کامل بیماری افسردگی همسر در کنار توصیه های روانپزشکی داشته باشند.

نکته اول : به “سلامت روانی” همسر خود بیشتر اهمیت بدهید.

در طول روند درمان بیماری افسردگی همسرتان به یاد داشته باشید که وقتی شما با همسر خود ازدواج کردید، موافقت کردید که همدیگر را هم در لحظات خوب و هم لحظات بد، بیماری و سلامتی همراهی کنید. یکی از مهمترین نکات این است که همسر شما به علت ابتلا به بیماری افسردگی، رنج روحی روانی می‌برد و در نتیجه زندگی خانوادگی شما می تواند پرتنش و یا مملو از اضطراب شده باشد. در صورتیکه حتی امکان مراجعه به روانپزشک به صورت حضوری را نیز ندارید، می توانید از پزشک آنلاین روانپزشکی در این زمینه کمک بگیرید.

نکته دوم: سعی کنید تا شرایط بیماری همسرتان را به خوبی درک کنید.

برای این منظور باید که بدانید چگونه باید درک درستی از این وضعیت داشته باشید. شاید شما نتوانید بجز حمایت روحی او را کمک کنید اما باید بدانید که علت افسردگی او هر چه که باشد، بسیار مهم است که به او بگویید که او برای شما مهم است. این مسئله را درک کنید که او بخاطر ابتلا به “بیماری افسردگی” ممکن است که دیگر مثل قبل حوصله شما را نداشته باشد و نتواند با شما وقت بگذراند. این مسئله را بدانید که شما تنها فردی نیستید که یکی از مهمترین افراد زندگی اش با این بیماری دست و پنجه نرم می‌کند. حقیقت این است که هر ساله بسیاری از افراد بخصوص خانمها مبتلا به “بیماری افسردگی ماژور” شده و با مشکلات این بیماری هر روزه دست و پنجه نرم می‌کند. “بیماری افسردگی” می‌تواند بر روی هر کسی بدون توجه به سن، جنسیت و یا موقعیت مالی تاثیر بگذارد.

نکته سوم: هنگام کمک به عضو خانواده خود که مبتلا به بیماری افسردگی است، مهم است که یاد بگیرید چطور علائم را درک کنید.

یکی دیگر از مهمترین موانعی که در جلوی درمان فرد افسرده بعد از مدتی از شروع درمان دارویی ایجاد می شود این است که او ممکن است به رابطه جنسی با همسرش کاملا بی علاقه شود و وقتی که از او در مورد این مسئله سوال می‌پرسید ناراحت می شود و بیان می کند که از زمانی که شروع به مصرف داروهای ضدافسردگی به تجویز روانپزشک کرده است، میل جنسی اش از بین رفته است.

نکته چهارم: مشاوره با روانپزشک متخصص و روان درمانگر در مورد شرایط همسر

مراقبت از همسر مبتلا به بیماری افسردگی، می تواند از نظر احساسی برای همسر فرد طاقت فرسا و ناتوان کننده باشد. چه بسیار مواردی که همسر خانم یا آقایی که مبتلا به بیماری افسردگی است نیز بعد از مدتی خودش نیز مبتلا به بیماری افسردگی می شود و نیاز دارد که توسط روانپزشک و یا روانشناس تحت درمان قرار بگیرد. مهم است که در طول زمانی که همسرتان دوره درمان افسردگی خود را زیر نظر روانپزشک طی می کند، از خودتان نیز مراقبت کنید و در صورتیکه در طول روند درمان همسرتان دچار مشکلات روحی روانی شدید، حتما با روانپزشک و روانشناس مشاوره کنید. به همسر خود کمک کنید که درمان را ادامه دهد. در مواردی که از بهبود علائم خود ناامید شده و فکر می کند که دیگر درمان ادامه ندارد و از مراجعه به روانپزشک امتناع می کند، با او صحبت کنید به او به اصطلاح روحیه بدهید. روان‌ درمانی می‌تواند از نظر فرد افسرده و یا همسر او در مراحل اولیه درمان خسته‌ کننده باشد. فرد مبتلا به بیماری افسردگی ذکر می کند که روانپزشک او فقط به صحبت های او در جلسه گوش می دهد و هیچ راهکاری را برای بهبود او ارائه نمی دهد.
تمایل خود را برای کمک به او برای پرداخت هزینه های درمانی برای تکمیل درمان دارویی و یا غیردارویی به او بیان کنید تا این مسئله مانع ادامه درمان او نشود.

نکته پنجم: علائم هشدار دهنده خودکشی را بشناسید و آنها را جدی بگیرید.

مهمترین خطری که بیمار افسرده را تهدید می کند، خطر خودکشی است. حدود دو سوم افراد افسرده به خودکشی فکر می کنند و ۱۰ تا ۱۵ درصد آن ها اقدام به خودکشی می کنند. بیمار مبتلا به بیماری افسردگی اصلا فرد خطرناکی نیست و معمولا به علت کاهش انرژی، پرخاشگری چندانی ندارند.
خطر “خودکشی” همیشه در طول بیماری افسردگی اساسی وجود دارد و همسر فردی که مبتلا به بیماری افسردگی است، باید به این مسئله توجه کند و این مسئله را جدی بگیرد. نکته مهم دیگر است که این “علائم هشدار” را بشناسید و در صورتی که در همسرتان مشاهده کردید، حتما او را بلافاصله به روانپزشک ببرید:

صحبت درباره خودکشی
صحبت کردن در مورد به دست آوردن وسیله‌ای برای اقدام به خودکشی
کناره ‌گیری کامل از اجتماع
وصیت کردن و صحبت کردن با همسر در مورد اینکه بعد از مرگ او چه کارهایی را انجام بدهد یا انجام ندهد.
احساس ناامیدی شدید از اینکه دیگر روانپزشک و روانشناس نیز به او نمی توانند کمک کند
درگیر شدن در رفتارهای خطرناک و یا خود مخرب، از جمله سو مصرف مواد مخدر و الکل و یا رانندگی کردن بی‌ پروا
وقتی که همسرتان بیان می کند که چون با خوردن داروها خوب نشده، دیگر نمی خواهد داروها را مصرف کند.
خداحافظی کردن با همسر

نکته ششم: برای همسر خود محیط کم استرسی را ایجاد کنید.

این مسئله می‌تواند به فرد مبتلا به بیماری افسردگی کمک کند تا در کنترل زندگی روزمره خود بیشتر احساس شادی کند. بهتر است به او کمک کنید تا بتواند یک برنامه روزانه برای رسیدگی به کارهای روزمره داشته باشد. بهتر است تا با هم برای انجام کارها برنامه ریزی کنید تا او احساس ناامیدی نکند. افسردگی می‌تواند باعث از دست رفتن علاقه به فعالیت ‌های لذت بخش شود. بنابراین برای رسیدن به این هدف، افراد افسرده گاهی اوقات از تعاملات اجتماعی اجتناب می‌کنند. بهتر است به او کمک کنید تا با قدم های کوچک زندگی خود را مجددا شروع کند تا به اصطلاح دوباره به مرور اجتماعی شود.

نکته پایانی مقاله:

دکتر فرزانه روانپزشک خانم که در تهران فعالیت می کند، در انتهای مقاله ذکر می کند که “در مجموع هیچ کس در مقابل بیماری افسردگی مصون نیست” در صورتیکه عوامل ژنتیکی در کنار عوامل شخصیتی و سایکولوژیک قرار بگیرند، احتمال این مسئله نیز بالاتر می رود. بعضی از این عوامل مستعد کننده در فرد عبارتند از:
کودکی که از مادرش بی توجهی دیده، فرد سالخورده ای که به تازگی همسرش را از دست داده، پدری که به خاطر تعدیل نیرو ناگهان به او اعلام شده که از کارش اخراج شده است، خانمی که بخاطر اختلال افسردگی حامگی دچار بیماری افسردگی شده است و هزاران مورد دیگر. بنابراین باید سعی کنیم که اگر عضوی از اعضای خانواده مان دچار بیماری افسردگی شد، بجای سرزنش کردن او که چرا افسرده شده ای، آخه مگه تو چی کم داری؟ او را درک کرده و در طول روند درمانش توسط روانپزشک او را همراهی کنیم”.