درمان بیماری افسردگی و وسواس دوران حاملگی در بهبود شرایط رشد کودک بسیار موثر است.مقاله زیر توسط خانم دکتر ندا فرزانه بورد تخصصی روانپزشکی با عنوان ” جدیدترین عوارض افسردگی دوران حاملگی بر روی کودک” برای خوانندگان محترم سایت ایشان تهیه شده است.
دکتر ندا فرزانه متخصص اعصاب و روان بیان می کنند که بر اساس جدید ترین مطالعات در مورد عوارض احتمالی بیماری افسردگی دوران حاملگی بر روی کودک و نوزاد باید گفت که به طور کلی بررسی ها بر روی سلامت روانی مادر و کودک نشان دادند که مادران افسرده در دراز مدت بخصوص یک سال پس از زایمان)، نمرات خلق پایین تری نسبت به مادران بدون افسردگی نشان دادند.
بر اساس سایر مطالعات علمی نیز مشخص شده است که اختلال افسردگی بعد از زایمان نه تنها بر روی مادر بلکه بر روی نوزاد و کودک نیز تاثیرات منفی بسیار زیادی دارد. یکی از این مهمترین عوارض را می توان “تاثیر منفی افسردگی پس از زایمان مادر بر رشد فرزندان” دانست.
مطالعات قبلی افسردگی مادران را با نتایج مختلف رشد کودکان مرتبط دانسته‌اند. با این حال، اثر آن به خوبی تثبیت نشده است. هدف از این بررسی، ارزیابی شواهد موجود در مورد تاثیر افسردگی پس از زایمان مادر بر وزن نوزادان و نتایج رشد قد بود. کودکان مادران افسرده شانس بیشتری برای لاغری و کوتاهی قد در سال اول زندگی داشتند. افسردگی مادر نیز با اختلال رشد خطی کودکان بعد از سال اول ارتباط داشت . با این حال، ارتباط مثبتی با کوتاه قدی در کودکان تا سن ۵ سالگی در کشورهای در حال توسعه و توسعه‌یافته مشاهده شد.
نکات برجسته سلامت روانی نوزاد و اوایل کودکی به طور جدایی ناپذیری با سلامت روانی مادر در ارتباط است و تحت‌تاثیر آن قرار می‌گیرد. افسردگی پیش از تولد با افزایش خطر مشکلات عاطفی کودک که می‌تواند در سنین جوانی باقی بماند مرتبط است. مطالعات کمی تاثیر درمان افسردگی مادران را بر رابطه مادر – نوزاد و پیامدهای کودک بررسی کرده‌اند. سلامت روانی مادر در دوران بارداری و سال اول پس از زایمان برای رشد شناختی، اجتماعی و عاطفی فرزندش بسیار مهم است. افسردگی دوران بارداری با افزایش خطر عوارض گسترده رشد کودک همراه است که می‌تواند بر نوزاد و سلامت روانی اوایل کودکی تاثیر بگذارد.
اگر چه درمان‌های موثری برای افسردگی قبل از تولد وجود دارد اما در حال حاضر مشخص نیست که آیا درمان افسردگی مادر به تنهایی برای بهبود اثرات منفی افسردگی مادر بر روی نتایج کودک کافی است یا خیر. مداخلات متمرکز بر رابطه مادر – نوزاد و تعامل دوتایی ممکن است برای نشان دادن اثر بالقوه افسردگی مادر بر کودک مورد نیاز باشد. این مقاله مروری بر افسردگی حول و حوش زایمان، خطری که برای سلامت روانی نوزاد / اوایل دوران کودکی به همراه دارد، استراتژی‌هایی برای مداخله که شامل کاهش افسردگی و کاهش خطر برای کودک و پیامدهای آن برای پرستاران روان پزشکی که با زنان حول و حوش زایمان کار می‌کنند، می‌باشد. شناسایی اولیه و درمان افسردگی قبل از تولد برای اطمینان از رشد مناسب نوزادان و سلامت روانی آینده کودکان ضروری است.
به این نکته اشاره کنیم که همه کودکانی که در معرض افسردگی مادران قرار می‌گیرند، به طور منفی تحت‌تاثیر قرار نمی‌گیرند البته باید گفت که اثرات منفی افسردگی دوره پری ناتال بر روی کودک به طور کلی اجتناب‌ناپذیر است. با این حال، حتی علائم بالینی خفیف نیز می‌توانند به روش‌های منفی بر فرزندپروری تاثیر بگذارند و می‌توانند بر رشد عصبی کودک تاثیر بگذارند. در یک مطالعه آینده‌نگر علائم افسردگی در حاملگی و بعد از زایمان، مشکلات روانی کودک با توجه حاملگی افزایش یافت که در طی آن مادر علائم افسردگی قابل‌توجهی را گزارش کرد و در کودکانی که مادرانشان علایم افسردگی بالینی قابل توجهی در طول دوران حاملگی و ادامه بارداری داشتند، بیشتر بود با توجه به پیامدهای منفی افسردگی قبل از تولد بر روی مادر و کودک، درمان موثر به منظور پیش گیری یا کاهش اثرات منفی برای کودکان ضروری است.
در یک مطالعه آینده‌نگر علائم افسردگی در دوران حاملگی و بعد از زایمان، مشکلات روانی کودک با توجه به افزایش سن حاملگی افزایش یافت که در طی آن مادر علائم افسردگی قابل‌توجهی را گزارش کرد و در کودکانی که مادرانشان علائم افسردگی بالینی قابل‌توجهی در طول حاملگی و ادامه بارداری داشتند، بیشتر بود. با توجه به پیامدهای منفی افسردگی قبل از تولد بر روی مادر و کودک، درمان موثر به منظور پیش گیری یا کاهش اثرات منفی برای کودکان ضروری است.
یک سوال بسیار مهم : اگر افسردگی پس از زایمان بدون درمان باقی بماند، چه اتفاقی برای کودک متولد شده در آینده می افتد؟
توصیه بعدی دکتر ندا فرزانه روانکاو در تهران این است که خانمهای باردار به پیشگیری و درمان بیماری افسردگی بعد از زایمان برای حفظ سلامت روانی خود و فرزندشان اهمیتی بیش از پیش بدهند چون متاسفانه افسردگی پس از زایمان می تواند برای ماه ها یا سالها ادامه یابد. علاوه بر تأثیرگذاری بر سلامت مادر، می تواند با توانایی او برای ارتباط با کودک و مراقبت از نوزاد او دخالت کند و ممکن است سبب شود که کودک با مشکلات خواب، خوردن و رفتار به هنگام رشد مواجه شود.
دوره پس از زایمان نشان‌دهنده زمان خطر برای ظهور افسردگی پس از زایمان مادر است. نتایج بررسی سیستماتیک متعدد نشان می‌دهد که افسردگی پس از زایمان محیطی را ایجاد می‌کند که برای رشد بهینه کودک مساعد نیست. در یک مطالعه که اخیرا در مجله معتبر علمی نیز چاپ شده است مشخص شد که در مقایسه با جمعیت عمومی زنان، مادران افسرده در نمره خلاصه مولفه‌های روانی که براساس مولفه های سرزندگی، عملکرد اجتماعی، محدودیت‌های نقش به دلیل مشکلات عاطفی، و سلامت روانی) بود، متاسفانه به طور قابل‌توجهی امتیاز کمتری را نسبت به زنانی که دارای سلامت روانی بودند، کسب کردند. این مطالعه همچنین نشان داد که خلق افسرده مادر یک پیش‌بینی‌کننده مهم وضعیت سلامت روانی پایین در آینده کودک است . دکتر ندا فرزانه روان درمانگر در ادامه مطلب بیان می کند که مطالعه دیگر نشان داد که در کودکانی که مادرشان مبتلا به بیماری افسردگی دوران حاملگی است، عزت‌نفس پایین تری نسبت به مادران بدون افسردگی دارند. یکی از این دلایل می تواند این باشد که در دوران رشد و نمو کودک، متاسفانه مادران افسرده نیز نسبت به مادران بدون افسردگی، کم‌تر شاد، بدخلق و غمگین هستند و امکان رسیدگی در حد معمول به نوزاد و کودکان خود را ندارند.
به علاوه، در زنان با نمرات افسردگی بالا ی دوران حاملگی سطوح خشم بالاتر، کنترل خشم پایین تر و عاطفه مثبت نسبت به کودک پایین تر است. در نهایت، مادران دارای بیماری افسردگی پس از زایمان به طور کلی کم‌تر به محرک‌های منفی و یا مثبت کودکان پاسخ می‌دادند. حتی مطالعات تکمیلی نیز در مورد احتمال ابتلا به سایر عوارش در کودکان با ادران مبتلا به اختلال افسردگی بعد از زایمان نشانگر این بوده است که کودکان با مادر افسرده در ۳ ماه پس از تولد نسبت به مادران غیر افسرده در ۶ ماه پس از زایمان احتمال بیشتری برای بروز اختلال اضطرابی دارند. یکی از علتها این است که در مقایسه با زنان غیر افسرده، اکثر زنانی که در هفته اول پس از زایمان با افسردگی تشخیص‌داده شده‌بودند، همچنان نیز در یک سال پس از زایمان از افسردگی رنج می‌بردند که این مسئله خودش زمینه ساز بروز بیماری های روانی مثل اختلال رشد و بروز افسردگی در نوزاد و کودکشان است.