خصوصیات شخصیتی و رفتار زوجین بر روی روابط عاطفی و جنسی زوجین بسیار موثر است. به طور معمول نحوه برخورد فرد با مسائل و مشکلات، رفتارها و واکنش های هر دو نفر در برخورد با موقعیت های چالش برانگیز می تواند در خصوصیات شخصیتی فرد موثر باشد. متن زیر توضیحاتی توسط خانم دکتر ندا فرزانه بورد تخصصی اعصاب و روان و زوج درمانگر در مورد نقش اختلالات و خصوصیت شخصیتی در روابط زوجین و زناشویی بیان شده است.
چرا خصوصیات شخصیت همسران بر روی روابط زوجین مهم است؟
به کرات دیده شده که زوجین از اعمال و کردار یکدیگر شکایت کرده و مشکلات ایجاد شده در فضای خانواده را به رفتارهای طرف مقابل در مقابل خانواده همسر، اقوام و برخوردهای فردی نسبت میدهند در صورتیکه بعد از بررسی میتوان به این نتیجه رسید که ” بینش” به رفتارها و خصوصیات هریک چقدر میتواند به بهبود روابط و بستر رشد فرزندان کمک کند. بنابراین ندا فرزانه زوج درمانگر و سکس تراپ خانم بیان می کند که یکی از خصوصیات مهمی که در رفتار زوجین با یکدیگر تاثیر قابل ملاحظه دارد در مقاله زیر به اختصار برای خوانندگان محترم بیان شده است.
تعریف کلی اختلالات شخصیت چیست؟
اختلال شخصیت به صورت اختلالی شایع و مزمن است. میزان شیوع آن در جمعیت عمومی ۱۰ تا ۲۰ درصد تخمین زده می شود و علائم آن در طی چند دهه تظاهر می کند. معمولا سرنخهای شروع این بیماری ها در دوران نوجوانی میباشد.
اختلال شخصیت به صورت “الگوی بادوام از رفتارها و تجارب درونی که انحراف قابل ملاحظه ای از آنچه که براساس فرهنگ فرد انتظار میرود، دارد که باعث رنج و عذاب قابل ملاحظه و یا اختلال در حوزه های شغلی، اجتماعی، خانوادگی می شود.
دکتر فرزانه متخصص زوج درمانگر خانم بیان می کند که اختلالات شخصیت میتواند زمینه ساز بعضی از اختلالات روانپزشکی مثل مصرف مواد، خودکشی، اختلالات اضطرابی و افسردگی باشد.
مهمترین اختلالات شخصیتی که تاثیر منفی بر روی روابط زوجین دارند، کدامند؟
بر اساس مقالات انجام شده در مورد نقش مخرب اختلالات شخصیت در مورد روابط عاطفی، جنسی و خانوادگی زوجین تحقیقات زیادی انجام شده اند که اکثر موارد مشخص شده است که اگر یکی یا هر دو زوج مبتلا به اختلالات شخصیتی باشند، متاسفانه در عمل، تاثیرات روحی روانی زیادی برای زوج دیگر ایجاد می شوند که نیاز به درمان توسط روانپزشک و روان درمانگر اختلال شخصیت دارند. از مخرب ترین اختلالات شخصیت در روابط زوجین عبارتند از:
اختلال شخصیت خودشیفته، پارانوئید، اسکیزوئید، مرزی، اسکیزوئید و اسکیزوتایپال.
خصوصیات کلی اختلال شخصیت خودشیفته چیست؟
یکی از این اختلالات شخصیت همان طوریکه اشاره شد، افراد با “شخصیت خود شیفته” است.ا ز خصوصیات بارز این افراد میتوان به این موارد اشاره کرد:
نیاز به مقبولیت، فقدان حس شفقت و همدلی، احساس خودبزرگ بینی ، احساس مهم پنداشتن خود، احتیاج به تحسین شدن افراطی توسط دیگران، احساس محق بودن میباشد.
خصوصیات کلی اختلال شخصیت پارانوئید (بدبین):
میزان شیوع اختلال شخصیت پارانوئید ۵/۰ تا ۵/۲ درصد است. متاسفانه این افراد تقریباً هیچ وقت خودشان به دنبال درمان توسط روانپزشک و روان درمانی نمی روند. البته بعد از اینکه در اثر خصوصیات شخصیتی بیمار گونه فرد مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید، مشکلاتی بین زوجین با یکدیگر ایجاد شود و آنها مجبور شوند که از روانپزشک و روان درمانگر کمک بگیرند، ناراحت می شوند و تا حد امکان مقاومت می کنند. این افراداغلب متخاصم، تحریک پذیر و بدبین هستند.
معمولا این افراد شکاکیت و بی اعتمادی دیرپا به همه افراد غریبه و آشنا دارند. افرادی که به تمام افراد سوءظن بیمار گونه دارند. این افراد معمولا فاقداحساس همدلی، شفقت و مهربانی هستند. این افراد در درون به سایر افراد به دیده تحقیر می نگرند. این افراد اگر چه از نظر موقعیت های اجتماعی و شغلی، آدم هایی فعال و کارا به نظر برسند اما اکثرا در دیگران احساس رعب و وحشت می کنند. این مسئله بسیار می تواند تاثیر منفی روی روابط عاطفی، زناشوئی و جنسی زوجین بگذارد. به نحوی که حتی این مسئله می تواند بر روی تربیت فرزندان نیز تاثیر منفی بگذارد.
خصوصیات شخصیت اسکیزوئید
خصوصیات کلی این اختلال شخصیت به صورت مشکلات در روابط اجتماعی و محدود بودن طیف احساسات و هیجان های ابراز شده در روابط بین فردی و با همسر هست. این افراد فقط فعالیت های انفرادی را ترجیح دهد.این افراد علاقه ای به روابط جنسی با همسرش ندارد که این مسئله می تواند تاثیر منفی بر روی روابط جنسی و زناشوئی زوجین بگذارد.
تفاوت شفقت با فداکاری چیست؟
در وجود انسان ها حداقل سه نوع سیستم تنظیم عاطفه تکامل یافته است: سیستم محافطت از خطر، سیستم ارضای غریزه و سیستم تسکین. نكته جالب توجه در نتايج مطالعات صورت گرفته بر شفقت خود نشان داد افراد دارای شفقت خود در روابط صراحت بيشتری دارند، برای خود ارزش قائلند و تعارف كمتری نشان می دهند، همچنين اين افراد معمولا در روابط برد/ برد حضور دارند تا اينكه خود را فدای ديگران كنند، شفقت معمولا با مهربانی خود و ديگران تعريف می شود، افرادی كه با ديگران مهربانند ولی معمولا خود را فدای ديگران می كنند، شفقت كمی دارند.”فداکاری” دفاعی است كه در آن فرد خشم خود را سركوب و منبع عشق را در بيرون از خود می بيند، ازين رو شديدا به ديگران وابسته می شود و محبت افراطی از خود نشان می دهد، از ديگران طلب حمايت و توجه دارد و شديدا ديگران را حمايت می كند. نكته جالب تر اينجاست كه بعضی افراد فداکار به دليل سركوب خشم در عضلات صاف رفتارهای ناهوشياری از خود نشان می دهند كه به خود و ديگران شديدا آسيب می زند. اين افراد در ظاهر حامی، مراقب و مدافع هستند ولی در حال خود آزاری و ديگر آزاری هستند. خشم هيجانی است كه درون مايه قاطعيت و قدرت است. خشم انرژی است كه در صورت كنترل آگاهانه موجب بازسازی روابط، حفظ ارزش خود و دوری از خود آزاری می شود.
تاثیر کلی مخرب خصوصیات شخصیتی منفی بر روابط زوجین چیست؟
تجربه ی مراقبتی بی ثبات و غیرحساس به نیازهای کودک، با دلبستگی ناایمن ارتباط دارد. می توان آن را به عنوان الگوی مثبت نسبت به دیگران ولی الگوی منفی نسبت به خود توضیح داد. این نوع فرزند پروری احتمالا باعث می شود کودک فکر کند به خاطر فقدان عشق و علاقه در مراقب این کودک است که باید ملامت شود. نتیجه یک وابستگی مفرط است که صفت مشخصه ی آن احساسات شدید بی ارزشی و احساس نیاز افراطی به تایید و تصویب دیگران است. خودخودشیفته در تلاش برای دریافت و رفع نیازهای دلبستگی شان رفتارهای پرتوقع و مداخله گرانه ای در روابط بین فردی نشان می دهند.
یکی از تکیه کلام و نقل قول های یک فرد خودشیفته بعد از اینکه توسط روان درمانگر درمان می شود، این است:
“من باعث فراری شدن همسرم می شوم ، من می خواهم همیشه خیلی به او نزدیک باشم و این باعث عصبی شدن آنها می شود”
افراد خودشیفته معمولا توقع وجود پاسخگویی دائم از طرف را دارند و در عین حال نیازها و توقعات زیاد و غیر واقع بینانه ی آنها برای کسب حمایت به احتمال زیاد برآورده نمی شود وقتی آنها احساس می کنندنیازهای دلبستگی شان پاسخگو نیستند ، احساس اضطراب کرده و سطوح بالایی از رفتارهای دلبستگی را به عنوان تلاش برای دریافت و برآورده کردن نیازهای مورد حمایت واقع شدن ظاهر می کننند. فرض شده علت این امر وجود تاریخچه ای از طرد شدن و یا عدم پاسخگویی از طرف ابژه باشند بنابراین در ایشان به عنوان الگوی رفتاری غالب مشاهده میشود که به دیگران به عنوان منبع ایمنی اعتماد نمیکنند.