داروی ونلافاکسین یکی از مهمترین داروهای درمان بیماری های افسردگی و اضطراب است. در مقاله زیر توضیحاتی توسط خانم دکتر ندا فرزانه روانپزشک و پزشک آنلاین متخصص روانپزشکی با عنوان ” نکته کلیدی در مورد داروی ونلافاکسین” برای خوانندگان محترم سایت ایشان تهیه شده است.
کاربرد درمانی داروی ونلافاکسین Venlafaxine
ونلافاکسین توسط سازمان جهانی بهداشت و دارو برای درمان ۴ بیماری روانپزشکی مورد تأیید قرار گرفته است . این بیماری ها عبارتند از : بیماری افسردگی عمده، اختلال اضطراب منتشر، بیماری جمعیت هراسی و حمله هراس همچنین نوعی از انواع اختلالات توجه و تمرکز.
داروی ونلافاکسین مورد همانطور که ذکر شد مورد تأیید سازمان بهداشت غذا و دارو جهانی برای درمان اختلال اضطراب فراگیر منتشرازسال ۱۹۹۹ قرار گرفته است که در اوایل سال ۲۰۰۳ به تأیید رسیده است.
سندرم قطع مصرف ونلافاکسین Venlafaxine Discontinuation syndrome
داروی ونلافاکسین یکی از داروهای ضد افسردگی است که اگر به نحو درست و تحت نظر روانپزشک مصرف و یا قطع نشود می تواند باعث علائمی به نام سندرم قطع مصرف ناگهانی بشود. علائم شایع این بیماری در قطع ناگهانی ونلافاکسین عبارتند از :
سرگیجه ، مشکلات گوارشی بخصوص اسهال ، تهوع ، عدم کنترل خشم ، کاهش بزاق دهان ، عصبانیت ، مشکلات خواب ، خواب آلودگی و مشکلات عصبی.
نکات اختصاصی فارماکولوژی Pharmacology داروی ونلافاکسین
جذب داروی ونلافاکسین: حدود ۹۲% دارو بعد از مصرف دارو به صورت خوراکی جذب می شود.
پخش داروی ونلافاکسین: ۲۵ الی ۲۹% داروی ونلافاکسین به پروتئین پلاسما باند می شود.
متابولیسم ونلافاکسین: این دارو به صورت وسیع در کبد متابولیزه می شود.
از نظر دفع داروی ونلافاکسین میتوان گفت که ۸۷% از دوز مصرف شده در عرض ۴۸ ساعت از راه ادرار دفع می شود. نیمه عمر حذفی داروی ونلافاکسین حدود ۵ ساعت است.
موارد منع مصرف و احتیاط داروی ونلافاکسین
در بیماران با حساسیت به داروی ونلافاکسین، مصرف این دارو ممنوع است.
این دارو در بیماران با نارسایی کلیه و کبد یا بیماری هایی که می تواند پاسخ همودینامیکی را تحت تأثیر قرار دهند و سابقه تشنج نیز ممنوع است.
تداخلات دارویی با داروی ونلافاکسین Drug interactions
مصرف همزمان با سایمتیدین، فنلفرین، سلژلین، ترانیل، سیپرومین و ترامادول تداخلات دارویی دارد و می تواند موجب تحریک پذیری و بی قراری، لرز و افت سطح هوشیاری بشود.
عوارض جنسی (Sexual side effects) داروی ونلافاکسین
معمولا این عارضه در اوایل مصرف داروی ونلافاکسین بیشتر است. همچنین مواد شیمیایی دوپامین و نوراپی نفرین عوامل اصلی این عارضه هستند.
البته همانند سایر داروهای ضد افسردگی و ضد اضطرابی، داروی ونلافاکسین نیز می تواند عوارض جانبی جنسی داشته باشد بخصوص کاهش میل جنسی، تاخیر ارضا جنسی در مرد و زن، ناتوانی جنسی، انزال غیر طبیعی بشود.
مشکلات دستگاه گوارش داروی ونلافاکسین (Venlafaxine)
- بی اشتهایی
- یبوست
- اسهال
- خشکی دهان
- سو هاضمه
- نفخ
- استفراغ
عوارض جانبی ونلافاکسین (Venlafaxine adverse effects)
رایج ترین عوارض جانبی ونلافاکسین عبارتند از:
- کاهش یا از دست دادن انرژی
- سردرد شدید
- تعریق
عوارض ونلافاکسین که کمتر مشاهده می شوند، عبارتند از:
- تاری دید
- درد قفسه سینه
- ضربان قلب سریع یا نامنظم
- نوسانات روحی
- سوت کشیدن گوش
- افکارخودکشی
عوارض نادر ونلافاکسین عبارتند از:
- تشنج
- تب شدید
- تحریک پذیری
- خارش پوست
- جوش پوستی
- سبکی سر
- ضعف و بی حالی به ویژه در هنگام بلند شدن ناگهانی از حالت دراز کشیده به حالت نشسته یا ایستاده
- تغییر در سیکل قاعدگی
- خشم
- مشکل در کنترل ادرار
- سفتی شدید عضلات
- هیجانات شدید
- مشکل تنفسی
- پوست رنگ پریده
عوارض ناشناخته مربوط به داروی ونلافاکسین (Venlafaxine) عبارتند از:
- تحریک پذیری
- مدفوع سیاه
- خون در ادرار یا مدفوع
- ادرار تیره
- کاهش دفعات ادرار
- اسهال
- خواب آلودگی
- تب
- احساس خستگی یا ضعف عمومی
- سردرد
- افزایش تشنگی
- مدفوع با رنگ روشن
- گرفتگی، درد یا اسپاسم عضلانی
- تهوع و استفراغ
- خون دماغ
- تعادل و هماهنگی ضعیف
- لکه های قرمز یا بنفش روی پوست
- بی قراری
- لرز
- درد قسمت بالایی و سمت راست معده
- التهاب صورت، قسمت های پایین پا، مچ پاها، دست ها و انگشت ها
- لرزیدن غیر قابل کنترل
- تکان های ناگهانی و شدید
- کبودی غیر عادی
- ضعف و خستگی غیر عادی
- بالا آوردن خون یا ماده ای شبیه به قهوه
- زردی چشم
- زردی پوست
عوارض ونلافاکسین که بعد از مدتی شدتشان کم میشود
برخی عوارض مربوط به ونلافاکسین پس از مدتی با سازگار شدن دارو با بدن برطرف می شوند اما اگر این عوارض ادامه پیدا کرده و آزاردهنده شدند، حتما به روانپزشک مراجعه کنید. این عوارض عبارتند از:
- رویاهای غیر طبیعی
- لرز
- یبوست
- کاهش تمایل جنسی
- کاهش توانایی در عملکرد جنسی
- اسهال
- خشکی دهان
- سوزش سر دل
- افزیش تعریق
- از دست دادن اشتها
- تهوع
- درد معده یا گاز معده
- گرفتگی بینی
- آبریزش بینی
- احساس سوزن سوزن شدن بدن
- مشکل در خوابیدن
- استفراغ
- کاهش وزن
عوارض ناشایع ونلافاکسین:
- تغییر در ذائقه
- تنش عضلانی
- خمیازه کشیدن
عوارش ناشناخته ونلافاکسین عبارتند از:
- تعریق شبانه
- عفونت
داروی ونلافاکستین (Venlafaxine) در کودکان
این دارو برای مصرف در کودکان تأیید نشده است و نباید جهت درمان کودکان و نوجوانان مبتلا به افسردگی استفاده شود.
مصرف داروی ونلافاکسین در شیردهی Breastfeeding
با توجه به اینکه این دارو در شیر ترشح می شود، به علت عوارض احتمالی ناشی از دارو برای نوزاد نباید مادرانی که شیر می دهند، این دارو را مصرف کنند.
مصرف داروی ونلافاکسین در بارداری Pregnancy
فرد در زمانی که تحت درمان با داروی ونلافاکسین است، نباید باردار شود چون دچار عوارض احتمالی بعد از تولد می شوند و ممکن است مشکلاتی از قبیل بستری طولانی در بیمارستان، نیاز به حمایت تنفسی و تغذیه لوله ای نیز پیدا کنند.
نکات مهم در مورد داروی ونلافاکسین
دکتر ندا فرزانه متخصص اعصاب و روان ذکر می کند که متاسفانه دیدگاه غلطی که در جامعه ایران در بعضی افراد وجود دارد این است که وقتی برای فردی داروی درمان افسردگی مثل داروی ونلافاکسین تجویز می شود، بدون نیاز به ویزیت حضوری یا غیر حضوری روانپزشکی می توان دارو را خودسرانه تهیه کرده و ادامه داد. بنابراین، دانستن این موارد در مورد مصرف داروی ونلافاکسین برای درمان موثر و سریع بیماری افسردگی و اضطراب حیاتی و کلیدی است:
- فردی که توسط روانپزشک تحت درمان است، باید قبل و در حین درمان جهت افکار خودکشی توسط روانپزشک بررسی شود.
- در صورت نیاز به قطع داروی ونلافاکسین باشد، اگر بیمار بیش از یک هفته این دارو را استفاده کرده باشد، بهتر است دارو به صورت تدریجی قطع شود.
- در صورتیکه فرد در زمان مصرف این دارو دچارافزایش فشار خون می شود، باید حتما به روانپزشک خود اطلاع داده در صورت صلاحدید روانپزشکش دارو را قطع کند.
نکات مهم در زمان مصرف ونلافاکسین توسط بیمار
- بیمار باید تا زمانی که اثرات دارو مشخص نشده است، ازانجام کارهایی که نیاز به سطح هوشیاری کامل مثل رانندگی دارد خودداری کند.
- فرد باید حتما به تداخلات داروئی با داروی ونلافاکسین توجه کند و بدون مشاوره با پزشک همیچ داروئی را خودسرانه مصرف نکند.
- فرد به طور ناگهانی بدون تأیید روانپزشک psychiatrist این دارو را نباید قطع کند.
- از مصرف الکل به طورهمزمان حتما باید خودداری کند.