ویزیت روانپزشکی به صورت حضوری و یا غیر حضوری به صورت تلفنی یا آنلاین توسط روانپزشک، رکن اساسی در تشخیص و درمان بیماری های روحی روانی است. متاسفانه در ایران نیز مثل بسیاری از کشورها هنوز که هنوز است، تصورات نادرستی از ویزیت روانپزشکی و دریافت خدمات تشخیصی و درمانی توسط روانپزشک وجود دارد. در ویزیت های حضوری و غیر حضوری، بسیاری از موارد پیش آمده است که فردی که اولین بار درخواست ویزیت شدن توسط روانپزشک را داشته، اظهار نگرانی داشته است که “چه مواردی در زمان ویزیت روانپزشکی بررسی می شود” و یا اینکه “انتظار بیمار از مراجعه به روانپزشک باید تا چه میزان به صورت واقع بینانه باشد”.
دکتر ندا فرزانه بورد تخصص روانپزشکی بیان می کند که برای افرادی که می خواهند اطلاعاتی در مورد بایدها و نبایدها در مورد ویزیت روانپزشکی داشته باشند، این مقاله می تواند کمک کننده باشد. البته سعی کرده ام که ابتدا در این مقاله که قسمت اول این سلسله مقاله ها هست، به ۳ پیش فرض اشتباهی که از مراجعه به روانپزشک وجود دارد، برای علاقمندان به این مطالب اشاره کنم.
پیش فرض های اشتباه و نادرست در مورد درمان روانپزشکی که هر فردی قبل از درخواست ویزیت روانپزشک باید از آن اطلاع داشته باشد عبارتند از:
بیمارمان را بدون تجویز دارو و در همین لحظه خوب کنید.
ما اعتقاد داریم که داروهای روانپزشکی تجویز شده را فقط بیمارمان به مدت کوتاه یک تا دو هفته مصرف کند چون ما میترسیم که معتاد به دارو بشود.
به این علت که فرد بعد از مدتی احساس میکند که علائم او در حال کنترل است ولی در اکثر موارد طبق بررسی ها مشخص شده است که چون فرد توسط روانپزشک، روانشناس و یا تیم درمانی علائمش بررسی نشده است، پس بنابراین به احتمال خیلی خیلی خیلی زیاد – درصد دقیقی نمیتوان بیان کرد – فرد تشخیص درستی برایش داده نشده بنابراین نه تنها علائم او کنترل نمی شود بلکه عوارض دارو نیز متاسفانه اضافه بر علائم فرد خواهد شد.
هر چقدر که میزان تعداد داروها را بیشتر مصرف کنم، زودتر و در مدت کوتاه تری خوب می شوم.
نکته منفی دیگری که در زمینه مراجعه به روانپزشک وجود دارد این است که در کشورهایی که مثل کشور ما در دسته کشورهای جهان سوم هستند،از قبل توضیحات لازم و “آموزش همگانی مسائل روانشناختی” در مورد اهمیت توجه کردن به “سلامت روانی” همانند سلامت بدن مثل “سلامت بهداشت دهان و دندان” از زمان کودکی به فرد یا خانواده در مدرسه و رسانه ها به اندازه کافی داده نشده است.
متاسفانه در بسیاری از افرادی که مبتلا به بیماری های روحی روانی حتی به راحتی درمان پذیر مثل اختلال های افسردگی اضطرابی هستند، فرد تازه بعد از اینکه دچار عوارض دارویی شده و یا داروهای زیادی را خودسرانه مصرف کرده و علائمش بدتر شده است، به روانپزشک مراجعه میکنند.
البته در اینجا تاکیدی که خانم دکتر ندا فرزانه متخصص اعصاب و روان در تهران دارند این است که “تیم درمانی سلامت روان” متشکل از روانپزشک،روانشناس، مددکار، روان درمانگر و اعضای دیگر تیم هستند و همه در کنار یکدیگر لازم است که برای کنترل و درمان انواع اختلالات روحی روانی کار کنند.
مورد متاسفانه نادرست دیگری در زمان مراجعه به روانپزشک نیز وجود دارد. در ابتدای شروع علائم روانشناختی، فرد بعد از اینکه این مشکلات برایش پیش آمده اکثرا ابتدا فقط به روانشناس مراجعه می کنند چون در کشور ما سیستم ارجاع بصورت روتین وجود ندارد. مشکلات روانی بعدی زمانی مشکل زا می شود که فرد دارای علائمی است که حتما باید توسط روانپزشک ویزیت و بررسی شود مثل هذیان، توهم بینایی و توهم شنوایی و از این قبیل موارد.
منظور از مشکلات ارجاع این است که در بعضی از کشورها به روشی حالا درست یا به نادرست، وقتی که فردی دچار هر نوع بیماری جسمی و یا روانی است مثل بیماری قلبی، مشکلات کلیوی، افسردگی، سردرد و از این قبیل مسائل، در ابتدا به پزشک عمومی و یا پزشک خانواده خود برای بررسی مراجعه می کند و در صورتی که نیاز به بررسی فوق تخصصی و یا تخصصی در زمینه هر کدام از این علائم باشد، فرد بیمار برای بررسی دقیق تر به روانپزشک یا متخصص مربوطه ارجاع داده میشود.
البته ممکن است که بنا به صلاحدید پزشک عمومی و یا پزشک خانواده، در موارد لازم یکسری تستهای تشخیصی لازم مثل آزمایش خون، اکوی قلبی، نوار مغز، عکس قفسه سینه و یا موارد مرتبط درخواست شود و بعد از رویت نتایج تستها در موارد لزوم فرد به پزشک متخصص برای تشخیص و یا درمان ارجاع داده شود.
البته هر روشی که در زمینه سیستم درمانی انجام شود، بالطبع دارای یکسری فواید و یکسری معایب برای فرد است. یکی از فواید این نوع سیستم تشخیصی و درمانی این است که مثلا فردی که وقتی دچار مشکلات اعصاب و روان است و پزشک عمومی یا پزشک خانواده،اقدامات تشخیصی و درمانی را انجام داده و علائم روانی فرد همچنان کنترل نشده ،فرد مستقیما به روانپزشک و متخصص مربوط ارجاع میشود. سپس متخصص اعصاب و روان مربوطه، بر اساس بررسی های اولیه پزشک عمومی فرد را مجددا ارزیابی تخصصی روانپزشکی میکند و بر اساس آن درمان دارویی و یا غیر دارویی را تجویز میکند.
اگر بیمار نیاز به روان درمانی، مشاوره و یا درمان غیردارویی نیز به طور همزمان و یا جداگانه نیز دارد،به روانپزشکی که روان درمانی نیز انجام میدهد و روان درمانگر هم هست و یا به روانشناسانی که روان درمانی انجام میدهند،ارجاع میشود. یعنی در این موارد فرد بیمار به طور همزمان تحت هم درمانهای دارویی و هم درمان غیردارویی لازم مثل مشاوره، نوروفیدبک، بیوفیدبک و یا سایر موارد لازم دیگر تا زمانی که برای بهبودی او لازم است، قرار می گیرد.
روانپزشک برای اینکه فقط پول ویزیت بگیرد، وقت جلسه بعدی را می گذارد و همان یکبار داروها را خودم از داروخانه بگیرم،برای بهبودی کافیه.
متاسفانه در کشور ما چنین سیستمی که بتوان بر روی همه داروخانه ها نظارت داشت تا فقط با نسخه پزشک و یا روانپزشک چه به صورت نسخه کاغذی و یا نسخه الکترونیک داروهای روانپزشکی را به بیمار تحویل داد، در تمام نقاط ایران وجود ندارد. صد البته که این نکته در موارد اورژانسی مثل شرایط کرونا که لزوم قرنطینه بودن و یا شرایط تعطیلی مطبها از طرف مسئولان محترم اجباری باشد، اصلا صدق نمی کند و در موارد شرایط اضطراری شرایط کاملا متفاوت است. عرض بنده به عنوان روانپزشک این است که بر اساس تجربه بالینی مشخص شده است که تعداد زیادی از بیماران در شرایط غیر اضطراری هم به داروخانه مراجعه می کنند و بدون ارائه نسخه دارو را درخواست می کنند و مسئول داروخانه نیز بعد از اصرار زیاد بیمار و حتی بدون حضور خود فرد بیمار، به ناچار داروها را می دهند. دکتر ندا فرزانه روانپزشک و روان درمانگر بیان می کند که این مسئله فقط و فقط به اصلاح دودش در چشم خود بیمار می رود چون مصرف خودسرانه دارو می تواند عواقب جسمی و روانی زیادی داشته باشد که در سلسله مقاله های بعدی در مورد آنها برای خوانندگان محترم سایت این موارد ارائه خواهد شد.