متاسفانه در مورد بیماری افسردگی، باورهای نادرستی وجود دارد. یکی از مهمترین باورهای نادرست این است که فرد مبتلا به بیماری افسردگی فکر می کند که همیشه باید داروی ضد افسردگی بخورد و معتاد می شود. مقاله زیر توسط ندا فرزانه دکتر روانپزشک با عنوان “هفت باور نادرست در زمینه تشخیص و درمان بیماری افسردگی” برای خوانندگان محترم سایت ایشان بیان شده است.
با وجود اینکه طیف اختلالات افسردگی، از شایعترین اختلالات روانپزشکی در سرتا سر دنیا است و درمانهای دارویی و غیردارویی متعددی برای آن وجود دارد، باورهای نادرستی در مورد آن وجود دارد که دانستن آنها در مورد اثر بخشی، شروع و درمان افسردگی با روانپزشک حائز اهمیت اند. در این مقاله به هفت مورد مهم از باورهای نادرست در زمینه تشخیص و درمان افسردگی اشاره میشود.
باور نادرست اول: افسردگی یک بیماری نیست.
برای افرادی که تجربه اختلال افسردگی اساسی را دارند، این مورد که دوره افسردگی در نتیجه یک بیماری جدی رخ میدهد، بسیار آشنا و قابل فهم است . البته در بسیاری از موارد متاسفانه شاهد این مورد هستیم که بخاطر انگهای فرهنگی و اجتماعی که در مورد ابتلا به بیماریهای روانپزشکی در دنیا و جامعه ما وجود دارد، بیماری افسردگی اساسی به عنوان ضعف فرد در غلبه با ناملایمات و شرایط مستعد کننده در نظر گرفته میشود. خوشبختانه بخاطر تلاشهای زیاد در زمینه افزایش آگاهی عموم مردم در مورد علل زمینه ای بیماریهای روانپزشکی، منجمله بیماری های طیف افسردگی باورهای نادرست در این زمینه به مرور در حال اصلاح شدن هستند. لازم به ذکر است که منظور ما در اینجا اختلال های طیف افسردگی است که توسط روانپزشک و بعد از بررسیهای دقیق طبی و مصاحبه های ساختاریافته و علمی روانپزشکی تائید شده است . در مقاله دیگری در سایت نیز مقاله ای برای توضیح بیشتر در مورد تفاوت بین افسردگی و بیماری افسردگی وجود دارد که علاقمندان میتوانند برای مطالعه به آن مراجعه کنند.
باور نادرست دوم: داروهای ضد افسردگی تنها درمان قطعی بیماری افسردگی هست.
با توجه به اینکه علل متعددی در ایجاد اختلالات افسردگی دخیل هستند، پس با توجه به علت زمینه ای ایجاد کننده ، طیف متنوعی از درمان نیز وجود دارد. البته قابل ذکر است که در مواردی که عامل زمینه ای اصلی در ایجاد افسردگی، اختلالات بیولوژیک و به اصطلاح بالانس نبودن مواد شیمیایی موثر در مغز باشند، داروهای ضد افسردگی در اکثر موارد منجر به درمان میشوند که البته باید دارو به میزان مناسب به مدت کافی و زیر نظر فقط روانپزشک مصرف شود. بسیار مواردی وجود دارد که داروی مناسب توسط روانپزشک برای بیمار مبتلا به بیماری افسردگی ماژور تجویز شده اما فرد متاسفانه بخاطر باورهای نادرست در مورد اینکه داروهای ضدافسردگی اعتیادزا هستند، مصرف دارو را ادامه نداده است. روشهای غیردارویی مناسبی در درمان افسردگی نیز وجود دارند که توسط رواندرمانگر انجام می شود. انواع مختلف روان درمانی برای درمان بیماری افسردگی وجود دارند مثل “درمان شناختی – رفتاری ” که نیاز به تعداد حدود ۸ تا ۲۰ جلسه برای ارزیابی و درمان می باشد. نکته مهم این است که مدت زمان جلسه روان درمانی بیشتر از زمان معمولی جلسه ویزیت روان پزشکی است و نیاز به حداقل ۵۰ تا ۶۰ دقیقه زمان برای انجام هر جلسه می باشد.
باور نادرست سوم: درمان شدن یا نشدن بیماری افسردگی به دست خود فرد است!
چه بسیار مواردی که در مطب، من و همکارانم مواجهه بوده ایم با خانواده افراد مبتلا به بیماری افسردگی که بیان میکنند:” اگر خودش بخواد میتونه بدون دارو و روانپزشک و روانشناس هم خودش را درمان بکنه اما خودش به خودش اصلا کمک نمیکنه!” یا ” ما بهش پیشنهاد میکنیم که هرروز ورزش کنه یا فکرها ی منفی را به دور بریزه اما اصلا این کارها رو انجام نمیده!”
مثالی که برای این موارد میتوان مطرح کرد مثل این است که فردی که مبتلا به بیماری قند خون بالا یا دیابت هست بگوییم که شما خودت خواستی که میزان انسولین در بدنت به میزان کافی ترشح نشود یا اینکه تاثیر نکند، پس دیگر نیاز به مراجعه به متخصص غدد نیست!
باور نادرست چهارم: در صورت مبتلا بودن یکی از والدین، فرزندان نیز حتما مبتلا میشوند.
بسیاری از افرادی که فرد مبتلا به بیماریهای روانی در فامیل دارند، با نگرانی به روانپزشک و یا روانشناس مراجعه میکنند و این سوال را مطرح میکنند که “شانس ابتلای ما به این اختلال چقدر هست”.
همان طور که در بالا و در سلسله مقالات قبلی مطرح شد، عوامل ژنتیکی یکی از علل زمینه ساز افسردگی هستند ولی در مواردیکه بخصوص به تازگی تشخیص اختلال افسردگی مطرح میشود، این اضطراب در اطرافیان میتواند بسیار شایع باشد.در این موارد بهتر است که اطلاعات بیشتری در مورد علل زمینه ساز و بخصوص راه های مفید پیشگیری از ابتلا را به دست بیاوریم.
باور نادرست پنجم: داروهای ضد افسردگی باعت میشوند که دیگر فرد ، خودش نباشد و به اصطلاح یک فرد دیگر بشود.
این داروها از طریق اصلاحاتی که مواد شمیایی مغزی موثر در بیماری میدهند، موجب اصلاح در خواب، اشتها، بهبود روحیه فرد و حتی کم کردن افکار ناامید کننده و منفی می شوند که باعث بهبود در زندگی فرد میشوند و اثری روی تغییر شخصیت فرد ندارند.
توصیه ای که به افرادی که تمایل به مصرف داروهای ضدافسردگی در صورت مبتلا شدن به این بیماریها میشوند این است که از همان ابتدای درمان، هرگونه ترس و نگرانی که از مصرف دارو دارند را با روانپزشک خود به راحتی و صادقانه مطرح کنند تا روانپزشک بتواند این توضیحات را به آنها بدهد و در صورت نیاز حتی به روانشناس برای درمانهای شناختی-رفتاری که یکی از انواع رواندرمانیهای موثر در درمان بیماریهای افسردگی هست، ارجاع شوند تا به کمک روانشناس بتوانند این افکار نادرست را به روش علمی اصلاح کنند.
باور نادرست ششم: داروهای ضدافسردگی اعتیادزا هستند.
یکی از شایعترین باورهای نادرستی که در زمینه درمان افسردگی وجود دارد این هست که فرد مبتلا و یا اطرافیان به اشتباه فکر میکنند که اگر به روانپزشک مراجعه کنیم و برایمان دارو تجویز شود، تا پایان عمر باید آنها را مصرف کنیم و در نتیجه اعتیاد دارویی پیدا میکنیم که البته متاسفانه عوامل فرهنگی هم در دامن زدن به این باورهای نادرست، نقش منفی و پررنگی را ایفا میکنند. مثلا چه بسیار شاهد هستیم که در فیلمها و سریالهای تلویزیونی اطرافیان فردی که به این بیماری مبتلا شده به او توصیه کرده اند که “مبادا به روانپزشک مراجعه کنی چون مجبوری تا پایان عمر این داروها را بخوری” یا “اگر بقیه متوجه بشوند که به روانپزشک مراجعه کردی و برات داروی ضدافسردگی تجویز شده، دیگر دید منفی بهت خواهند داشت” یا ” مبادا به بقیه و حتی همسرت بگویی که برات دارو تجویز شده چون فکر میکنند که دیوانه شدی” و بسیار جملات نادرست دیگری که در فیلمها و سریالها به نادرست در مورد فرد مبتلا به بیماری روانی مطرح میشود که البته بسیاری از همکاران محترم روانپزشک و روانشناس و وزیر محترم بهداشت- درمان و رئیس محترم نظام پزشکی در باب اصلاح این موارد تلاشهای زیادی را انجام داده اند.
باور نادرست هفتم: صحبت کردن در مورد این بیماری باعث تثبیت افکار منفی در مورد بیماری میشوند.
درد دل بسیاری از افرادی که در روند درمان قرار دارند این هست که ” احساس تنهایی میکنم چون هر وقت که میخواهم با اطرافیانم در مورد احساسات و افکاری که من را زجر میدهند، صحبت کنم به من هشدار میدهند که “اگر حتی فکر کنی که افسرده هستی، دیگه درمان نمیشوی” یا ” اگر میخواهی که درمان بشوی، باید خودت به موارد مثبت فقط فکر کنی” یا ” چرا خودت با دور کردن افکار ناراحت کننده از ذهنت به خودت کمک نمیکنی” و بسیاری از جملات دیگر مشابه این موارد که ناشی از باورهای نادرست در تشخیص و درمان اختلالات روانی مثل افسردگی هستند.
امروزه ثابت شده که در صورتیکه فرد مبتلا بتواند احساسات منفی و نگرانیهای خود را به افرادی که به اصطلاح گوش شنوا هستند و قضاوت نادرست در مورد فرد نمیکنند مطرح کند، بار هیجانات منفی کم شده و روند درمان پیشرفت میکند.
البته در مواردی که چنین اشخاصی در اطراف فرد نیست توصیه میشود که دل نگرانیهایش را با روانپزشک خود مطرح کند و با افرادی که در این زمینه تخصص کافی را ندارند، درد دل نکنند.
نکته پایانی مقاله:
دکتر ندا فرزانه ذکر می کند که بیماری افسردگی انواع خفیف تا شدید دارد و نیاز دارد که فرد مبتلا، همسر و اعضای خانواده اش نیز برای تشخیص و درمان آن اطلاعات صحیحی داشته باشند تا سریعترین درمان افسردگی رخ دهد. علاقمندان می توانند به مقاله هایی که در سایت با این عناوین ” افسردگی چه مشکلاتی برای بیمار و خانواده اش به وجود می آورد؟ ” تفاوت بیماری افسردگی در زنان با مردان ” موجود است، برای مطالعه مراجعه کنند.