عوامل خطر زیادی وجود دارند که مستعد کننده مشکلات روانی در محل کار هستند و میتوانند در محل کار باعث مشکلات در سلامت روانیِ فرد بشوند. یکی از مهمترین دسته عوامل خطر افرادی هستند که مبتلا به اختلالات شخصیت (Personality Disorder) هستند. سایر موارد مهم دسته عواملی هستند که با نوع کار سازمانی که فرد در آنجا کار میکند، مسائل روانی و حواشی محل کار، ارتباط کاری سازنده و یا مخرب بین کارفرما و فردِ کارمند، میزان ساپورت و حمایتی که برای افراد در محل کار در موارد خطر و موارد مشکلات توسط سایر پرسنل مهیا می باشد.

بنابراین یکی از مهمترین اهداف این مقاله توسط دکتر ندا فرزانه بورد تخصص روانپزشکی این هست که به عواملی که بتواند در ارتقاء سلامت روانی در محل کار کمک کند، اشاره شود.
سایر موارد عبارتند از: سابقه مشکلات روانی قبلی در فرد، مشکلات در برقراری ارتباط بین فردی، نحوه مدیریت کردن مشکلات در محل کار، ناتوانی در تصمیم گیری درست و معقول در محل کار، تکاشی برخورد کردن در محل کار با انتقادات سازنده کارفرما، مشکل در کنترل کردن روابط بین فردی با ارباب رجوعان، ساعات کاری زیاد، نامشخص بودن وظایف کاری فرد و غیره.

بعضی از مشاغلی که اضطراب روانی بالا دارند کدامند؟

طبق بررسی های دقیق تر مشخص شده که بعضی از شغل ها به علت ماهیت متفاوت و ویژه شان میتوانند موجب افزایش خطر ابتلا به مشکلات روانی در فرد بشوند مثلا کارهایی که حجم کاری فرد برای انجام دادن در ساعات کاری بالا است، مشاغلی که ریسک جانی در زمان انجام آن هست مثل کار در معدن، مواردیکه بر روی سلامت روانی فرد حساس تأثیر منفی دارد مثل کارکردن در محیط های دادگاهها، متخصص بیهوشی، متخصص زنان و زایمان،مراکز امنیتی،پلیس ویژه، اداره پلیس و مراکز درمانی بخصوص اورژانس های پزشکی.

دسته دیگر محل های کاری هستند که افرادیکه در آنجا کار میکنند، در معرض خطر مورد سوء استفاده روانی، جنسی و عاطفی قرار گرفتن در محیط کار برای آنها وجود دارد. به اصطلاح محیط هایی که از لحاظ امنیتی معیارهای پایینی دارند.

راهکارهای کلیدی افزایش سلامت روان در محل کار

طبق بررسی های سازمان جهانی بهداشت برای ارتقای سلامت روانی افراد در محل کار یک سری پیشنهاداتی شده است که از مهمترین آنها عبارتند از:

•  کاهش عوامل خطری که باعث افزایش ریسک مشکلات روانی در محل کار میشوند.
  آموزش دادن به پرسنل در محل کار برای کم کردن حاشیه های جانبی محل کار و توانمند کردن مسائل حرفه ای پرسنل و متمرکز شدن روی مسائل کاری
•  حل مسئله (problem solving): مسئله بعد در صورت بروز مشکلات در محل کار باید سعی کرد که بدون اینکه اونها رو شخصی بکنیم و یا برخورد هیجانی داشته باشیم، سعی بکنیم که این مسائل رو در کنار هم حل بکنیم.
• افزایش انگیزه پرسنل محل کار: از طریق آموزش دادن روانی به پرسنل که جو رقابت و یا حسادت از هم جدا هست و رقابت کردن و یا افزایش کارآیی درمحل کار نباید منجر به سمی کردن محل کار و افزایش لجبازی و یا حسادت در بین پرسنل بشود.
• همچنین تأکید کردن بر این نکته که اگر فردی بخاطر حسادت و یا رقابت بخواهد آسیب به محل کار بزند، در ابتدا باید به او تذکر داد و یا آموزشهای روانی و لازم را داد ولی اگر که دیدید که مؤثر نیست، حتما باید در مورد حذف فرد خاطی از محل کار بررسی لازم انجام بشود. به این علت که میتواند محل کار و به اصطلاح محل استنشاق و تنفس افراد دیگر در محل کار را نیز سمّی بکند که این مسئله تأثیر منفی برای سلامت روانی همه افراد و کاهش کارآمدی محل کار خواهد داشت.
  خانم دکتر ندا فرزانه، روانپزشک و روان درمانگر که در تهران فعالیت می کنند، در ادامه توضیحاتشان در مقاله در جهت افزایش موفقیت شغلی و کاری ذکر میکنند که مرکز پیشگیری و درمان مشکلات روانی که زیر نظر سازمان جهانی بهداشت کار میکنند، در مورد بیماریهای روانی درمحل کار توضیحات بسیار جالبی را بیان کرده اند.

نقش بیماری های روانی در ناکارآمدی سازمان ها چقدر است؟

طبق جدیدترین بررسی ها مشخص شده که بیماری های روانی در بین سایر بیماریها هم میتواند یکی از مهمترین علل ِناتوانی در محیط کار در دنیا باشد. درصد زیادی از افرادی که مشکلات روانی در محل کار دارند، نیاز دارند که به آنها رسیدگی ویژه بشود. متأسفانه دیده شده که اگر افرادی که مبتلا به اختلال روان هستند، برای درمان خود به روانپزشک و روانشناس مراجعه نکنند و یا به این مسئله اهمیت ندهند، تأثیرات منفی چشمگیری بر روی عملکرد کاری سایرین، خلاقیت فردی، انگیزه فرد برای کار کردن در محل کار، توانایی همکاری متقابل داشتن با همکاران، توانایی حضور فیزیکی در محل کار و انرژی بالا برای کار کردن در طول روز خواهند داشت.
محل کار یک فضا و بستر مناسبی هست تا بتوانیم سلامت روانی را که نمونه ای مشابه اما کوچک از جامعه هست را ارتقاء بدهیم. متأسفانه درصد زیادی از افرادی که اختلالات روانی مبتلا به اختلالات شخصیتی دارند، در محل کار دچار مشکلات شغلی، بین فردی و بعضا اخلاقی میشوند و باعث میشوند که به کارکرد شغلی بقیه اعضایی که در آن محل کار هستند، صدمه وارد بشود.

به طور مثال، افرادی که مبتلا به اختلال شخصیت خودشیفته هستند، میتوانند در محل کار با این پیش فرض که مشکلات و اشتباهات خودشان در محل کار را نمی پذیرند، زودرنج بودن و احساسی نشان دادن اشتباهات شغلی، بدگمانی بودن و لجبازی کردن با سایر همکارانشان میتوانند باعث سمی کردن محیط سلامت کار بشوند.

تاثیرات مخرب افراد مبتلا به اختلالات شخصیت (Personality Disorder) درمان نشده در محل کار

ندا فرزانه روانپزشک که در غرب تهران فعالیت می کند، تاکید دارد که مورد دیگری که باید برای درمان مشکلات سلامت روانی در محل کار بیان کرد این هست که افرادی که مبتلا به بعضی از انواع خاص و شدید اختلالات شخصیت هستند ولی بینش برای درمان شدن توسط روانپزشک و روانشناس را ندارند مثل اختلال شخصیت مرزی (Borderline Personality Disorder) و شخصیت نمایشی (Histrionic Personality Disorder) و پرخاشگر منفعل که متأسفانه چه خودآگاه و یا ناخودآگاه سعی در قربانی نشان دادن خود در محل کار هستند.

به طور مثال، اینکه فردی که مبتلا به اختلالات شخصیت پرخاشگر منفعل است، در ابتدا وظایف کاری محول شده، قرارداد و شرایط کاری را پذیرفته است اما بخاطر ابتلا به این بیماری در صورتیکه درمان نیز نشده باشد، وظایفی را که به او محول شده است را به درستی انجام نمی دهد. متاسفانه اولین مشکلی که در محل کار در این موارد ایجاد میشود این هست که باعث ناهماهنگی و یا مشکلات در انجام وظایف شغلی محل کار بشود و بعد از اینکه از فرد پرسیده میشود که علت اینکه شما کار خود را درست انجام نمی دهید چیست؟ نه تنها که پذیرش در قبال اشتباهات، کم کاری ها و مشکلات ایجاد شده توسط خود در محل کار ندارند، بلکه نقش قربانی گرفته و دیگران را مسئول مشکلات و نقایص کاری خود می دانند.
یکی از مهمترین علائم در افراد مبتلا به اختلال شخصیت این است که محیط اطراف، دیگران، جامعه، دوست، همسر و اعضای خانواده را مسئول مشکلات و ناکامی های خود می داند یعنی همه جهان بجز خودش. همین مسئله هست که موجب سخت شدن روند درمان افراد مبتلا به اختلال های شخصیت در روند زوج درمانی، روان درمانی، مشاوره، مصرف داروی روانپزشکی و کلا انجام اقدام های تشخیصی و درمانی می شود.
بنابراین، شناسایی زود هنگام و ارجاع افراد مبتلا به اختلال شخصیت برای درمان در محل کار میتواند در سلامت روانی محل کار نقش حیاتی داشته باشد.