علایم بیماری بیش فعالی-کم توجهی در دختر با پسر متفاوت است. پسران مبتلا به این اختلال بیشتر از لحاظ جسمی تهاجمی هستند، در حالیکه دختران بیش فعال به صورت کلامی دیگران را مورد تهاجم قرار می دهند. در مقاله زیر توضیحاتی در مورد علائم کلی بیماری بیش فعالی کم توجهی در کودکان و نوجوانان و متفاوت بودن علایم بیماری در دختر و پسر توسط دکتر ندا فرزانه بورد تخصص اعصاب و روان برای خوانندگان محترم سایت بیان شده است.

تعریف کلی

تعریف جامع و علمی بیماری کم توجهی / بیش فعالی (ADHD) به صورت الگوی کاهش توجه پایدار و یا بیش فعالی و رفتارهای تکانشی است که شایع تر در کودکان و نوجوانان است. بیماری کم توجهی / بیش فعالی یکی از رایج ترین شرایطی است که در کودکان تشخیص داده می شود. علایم بیماری بیش فعالی/ کم توجهی در همه کودکان یکسان نیست و حتی ممکن است که علائم این بیماری در خواهر، برادر و یا فرزندان یک خانواده متفاوت باشد و در نتیجه روش درمانی مورد استفاده برای تشخیص بیماری کم توجهی / بیش فعالی نیز می تواند کاملا متفاوت باشد. بیماری کم توجهی / بیش فعالی نوعی بیماری است که مختص کودک و نوجوان نیست و از علایم اصلی آن همان طوریکه ذکر شد می توان به مشکل در توجه و تمرکز و نیز دشواری در کنترل رفتارهای تکانشی  دانست. همچنین ممکن است بیقرار و یا دائما در حال فعالیت باشند. کودکان مبتلا به بیش فعالی همیشه تکالیف خود را ناقص انجام می دهند. کودکان مبتلا به بیش فعالی نیازمند یک برنامه قابل پیش بینی برای انجام تکالیف خود هستند.

طبق جدیدترین بررسی های علمی مشخص شده است که رفتارهای بیش فعالی اغلب در اثر به مشکل در کنترل تکانه است. دکتر ندا فرزانه متخصص اعصاب و روان بیان می کند که بیماری کم توجهی / بیش فعالی به سه نوع تقسیم بندی می شود که عبارتند از: انواع بی توجه، بیش-فعال/تکانشی و هر دو برای تشخیص این بیماری طبق جدیدترین معیارهای تشخیصی مطرح شده در دنیا باید اکثر علایم قبل از سن ۷ سالگی شروع شده باشد. البته در اکثر کودکان، بیماری کم توجهی / بیش فعالی در سن بالای ۷ سالگی توسط روانپزشک متخصص کودک و نوجوان تشخیص قطعی داده می شود. البته در عمل اکثرا سناریویی که بیماری کم توجهی / بیش فعالی در کودک و نوجوان تشخیص داده می شود زمانی است که علایم بیماری کم توجهی / بیش فعالی سبب مشکلات تحصیلی و افت نمرات در مدرسه و نیز مشکلاتی در خانواده ایجاد شده است و والدین کودک به مدرسه دعوت می شوند تا اطلاع رسانی در مورد وضعیت تحصیلی کودک انجام گیرد. سپس مشاور مدرسه، با توجه به علایم کودک به والدین او پیشنهاد می دهد تا اینکه کودک را برای بررسی به متخصص اعصاب و روان و یا مشاور کودک ببرند.

شیوع بیماری کم توجهی/بیش فعالی

بیماری کم توجهی/بیش فعالی در پسرها نسبت به دخترها شایعتر است. در اقوام افراد مبتلا به بیماری کمتوجهی/بیش فعالی، احتمال ابتلا به بیماری بیش فعالی، اختلالات رفتاری،بیماری های اضطرابی و اختلالات افسردگی بالاتر است.

آیا علایم بیماری بیش فعالی- کم توجهی در دختر با پسر متفاوت است؟

دختران مبتلا به بیش فعالی اغلب مشکلات رفتاری و علائم قابل توجه کمتری از خود نشان می دهند. این علائم عبارتند از بی توجهی و اعتماد به نفس پایین. در نتیجه اکثرا مشکل دختران مبتلا به بیماری کم توجهی / بیش فعالی نادیده گرفته می شود و به موقع ممکن است که مورد تشخیص و درمان قرار نگیرند. از سوی دیگر، علایم این بیماری در پسران می تواند تظاهرات متفاوتی با علایم دختران داشته باشد. به این نحو که پسران مبتلا به این اختلال بیشتر از لحاظ جسمی تهاجمی هستند، در حالیکه دختران بیش فعال به صورت کلامی دیگران را مورد تهاجم قرار می دهند.

در کل، چه در دختران و چه در پسران مبتلا به این بیماری نادیده گرفته شدن علایم  بیماری توسط معلمان باعث بروز عوارض ثانویه بعدی روی اعتماد به نفس کودک میشود.

دکتر ندا فرزانه روانپزشک متخصص که در تهران فعالیت می کند در ادامه مقاله ذکر می کند که پسران مبتلا به این بیماری ، ناراحتی و یاس خود را به صورت پرخاشگری و لجبازی با والدین، هم کلاسی ها و خواهر و برادر خود بروز می دهند، اما دختران مبتلا به بیماری کم توجهی / بیش فعالی، خشم و ناراحتی خود را به شکل درونی و معطوف شده به درون خود بروز می دهند. این امر دختران را بیشتر در معرض ابتلا به افسردگی، اضطراب و اختلالات خوردن قرار می دهد. این دختران در مدرسه، موقعیت های اجتماعی و برقراری ارتباط های شخصی با هم سن و سالان خود نیز در صورتیکه به موقع تشخیص داده نشود، دچار مشکل می شوند. البته هم در دختران وهم در پسران مبتلا به بیماری، تشخیص دادن به موقع این بیماری اهمیت زیادی دارد. با اینکه علائم بیش فعالی با افزایش سن کمتر می شوند، اما در عین حال بخش های زیادی از زندگی را تحت تاثیر قرار می دهند. کودکان،نوجوانان و بزرگسالان مبتلا به علایم بیش فعالی، بسته به سن و سال اغلب در برقراری رابطه در مدرسه یا محل کار دچار چالش می شوند. به علاوه این افراد بیش از دیگران در معرض ابتلا به بیماری های افسردگی، اضطرابی و ناتوانی در یادگیری دروس و مطالب آموزشی هستند.

ندا فرزانه روانپزشک بیان می کند که کودکان مبتلا به بیش فعالی ممکن است تمام سعی خود را بکنند تا آرام باشند و رفتاری مناسب داشته باشند، اما زیاد موفق نیستند. این کودکان ممکن است کمی نافرمان به نظر برسند، اما این رفتار عمدی نیست درصورتیکه واقعا مبتلا به بیماری کم توجهی/بیش فعالی باشد.

گزینه های درمانی بیماری کم توجهی/بیش فعالی:

معمولا برای کودکان مبتلا بیماری کم توجهی/بیش فعالی داروهای مخصوص مثل ریتالین، متیل فنیدیت و غیره برای درمان این بیماری تجویز می شود، اما ممکن است که فقط دارو برای کنترل تمام علایم بیماری فرد کافی نباشد. بنابراین معمولا درمان های غیر داروئی نیز برای درمان سریع و موثر علایم بیماری کم توجهی/بیش فعالی نیز نیاز هست. از مهمترین انواع درمان های غیر داروئی بیماری کم توجهی/بیش فعالی می توان به این موارد اشاره کرد:

آموزش مناسب در زمینه علایم بیماری و راهکارهای رفتاری برخورد با کودک مبتلا به بیماری کم توجهی/بیش فعالی،نوروفیدبک،رفتار درمانی و حمایت از کودک، تغذیه مناسب و ورزش کردن. معمولا اثر بخشی درمان های داروئی با انجام این روش های غیر داروئی البته زیر نظر کامل متخصص روانپزشک و مشورت با ایشان معمولا افزایش می یابد.

هیچ آزمایش قطعی برای تشخیص این بیماری وجود ندارد و از طریق مشاهده علائم و مشکلات رفتاری از دوران کودکی توسط روانپزشک می توان تشخیص این اختلال را تایید کرد.

ندا فرزانه متخصص اعصاب و روان خانم ذکر می کند که در زمینه درمان بیماری کم توجهی/بیش فعالی بدون استفاده از داروهای روانپزشکی نیز نظرات متفاوت و گاها متناقضی وجود دارد مثلا اینکه بر اساس بعضی از مقالات علمی پیشنهاد شده است که برای کودکان ۲ تا ۵ ساله مبتلا به اختلال نقص توجه و بیش فعالی، رفتار درمانی بهتر از مصرف دارو تشخیص داده شده است. البته برخی والدین ترجیح می دهند به کودکان خود دارو بدهند تا مشکل را حل کنند، اما معمولا برای اطلاع رسانی به والدین پیشنهاد شده است که از روش رفتار درمانی نیز در کنار دارو درمانی به طور تکمیلی استفاده شود چون در روش رفتار درمانی نه تنها والدین چگونگی مقابله با رفتار فرزندان خود را یاد می گیرند، بلکه در بهبود رفتار متقابل بین کودک با والدین مفید باشد.