آیا در مورد علائم خطر “خانواده های پر استرس” اطلاع دارید؟ “استرس بیش از حد” در خانواده ها بر روی تمام اعضای خانواده تاثیر منفی میتواند بگذارد مثل افزایش میزان بیماریهای جسمی، روانی و روان-تنی یا سایکوسوماتیک در این اعضای خانواده خانواده های پراسترس نشانه های خطری وجود دارند که در ادامه دکتر ندا فرزانه روانپزشک و خانواده درمانگر به آنها اشاره می کند.
هر پدر و مادری در جامعه امروزی این حقیقت را متوجه شده است که هر چند ناخواسته اما استرس بخشی از زندگی خانواده های امروزی شده است. بسیاری از والدین، استرس ناشی از موضوعاتی مانند زمان خواب یا نحوه برخورد با بچه ها در مورد انجام روزمره تکالیف و یا درس خواندن برای کنکور را به عنوان یک جزء اجتناب ناپذیر زندگی پذیرفته اند. بنابراین، بعضی از مواردی که در زندگی روزمره با آن روبرو هستیم و ممکن است که به مرور برای ما عادی باشند، در صورتی مدیریت درست نشدن میتوانند به عوامل استرس زایی تبدیل شوند که در نهایت، مجموعی از این عوامل استرس زا بخصوص با گذشت زمان میتوانند به صورت عوامل خطری برای صلب آرامش و آسایش خانواده باشند. متاسفانه نتیجه به صورت تبدیل شدن خانه ای که از آن انتظار همدلی و آرامش برای فرد فرد اعضای خانواده میرود، به خانه ای پر از ترس،خشم و استرس است. دکتر ندا فرزانه روانپزشک و روان درمانگر بیان می کند که برای این که استرس زندگی و آسیبی را که از آن به فرزندان مان وارد می شود، کاهش دهیم، راه های مختلفی وجود دارد. بهترین و موثر ترین راه بارای مدیریت کردن اضطراب در خانواده، مراجعه به روانپزشک، بررسی تشخیصی و درمانی اعضاء خانواده و در صورت لزوم “خانواده درمانی” میباشد.
بعضی از علائم خطر خانواده هایی که پر استرس هستند به شرح زیر هستند:
اعضای خانواده کمتر از حد معمول می خوابند
وقتی استرس در خانواده بیش از حد افزایش می یابد، یکی از نخستین مسائلی که تحت تاثیر قرار می گیرد، “خواب” است که میتواند به صورت مختل شدن کیفیت و یا کمیت خواب باشد که اغلب برای اعضای خانواده همراه با بی خوابی است. کمبود خواب میتواند تاثیرات منفی فراوانی بر روی شما و فرزندان تان ایجاد کند که یکی از شایعترین این موارد به صورت استرس و اضطرب می باشد که البته استرس نیز میتواند متعاقبا موجب بی خوابی شود که در نهایت این دور باطل همچنان ادامه می یابد. یکی از بهترین راه کارها برای تنظیم ساعت خواب و بیداری در فرزندان که برای والدین میتواند موثر باشد این است که اگر احساس می کنید کودکان تان کم خواب از گذشته شده اند، سعی کنید آن ها را نیم ساعت زودتر به رختخواب بفرستید. این کار را درباره خودتان هم انجام دهید تا شاهد یک تغییر واقعی در فضای خانواده باشید.
بالا رفتن میزان کلامی پرخاشگری در بین اعضای خانواده
هر قدر که والدین و یا فرزندان استرس بیشتری را تجربه کنند، تمایل بیشتری به بالا بردن میزان صدا و ایجاد بگومگو های غیر ضروری پیدا می کنند. اگر فرزندان تان در گفت و گوها فریاد می کشند، همه تلاش تان را بکنید تا با اطمینان و آرامش بیشتری پاسخ آن ها را بدهید و این آرامش را به آن ها منتقل کنید چون این مسئله میتواند بخاطر افزایش سطح اضطراب ناخودآگاه در آنها باشد. البته اگر شما هم در مقابل فریاد بکشید، هیچ گونه کمکی به شرایط نمی کند. بنابراین بهتر است که در آن لحظه گفت و گو را متوقف کنید. به فرزندان تان بگویید ما هردو نیاز به آرامش داریم و بهتر است که در شرایط بهتر و زیر نظر روانپزشک و یا روانشناسی که در این زمینه با تجربه اند، با یکدیگر صحبت کنیم.
اعضای خانواده کمتر از معمول با یکدیگر وعده های غذایی میل میکنند
وقتی که یکی از اعضای خانواده استرس بیش از حد دارند و این استرس را با رفتارهای غیرکلامی و یا کلامی به بقیه اعضا نیز منتقل میکنند، این احتمال افزایش می یابد که فرزندان نیز رفتارهای مقابله جویانه ای انجام خواهند داد. به طور مثال، کمتر سر میز غذا حاضر شدن برای این که با شما صحبت نکنند، عدم انجام به موقع تکالیف و یا اصرار برای اینکه به مدرسه نروند. از کارهای مفید برای تشویق این که خانواده را سر میز غذا گرد هم بیاورید، میتواند به صورت نوشتن جملات مثبتی درباره خانواده روی کاغذ و بلند خواندن آنها هنگام صرف غذا در حضور همسر و فرزندان میباشد. انجام این عمل میتواند باعث شود که بچه ها غذا را در جوی آرام و مثبت و در حضور والدین خود میل کنند. انجام این مسئله میتواند به تحکیم بنیانهای خانواده و افزایش صمیمیت اعضای خانواده کمک فراوانی کند.
فرزندان منزوی شوند
بعضی از بچه ها وقتی استرس زیادی را تحمل می کنند، منزوی می شوند و خودشان را از دیگران دور می کنند. بچه های بزرگ تر ممکن است خود را در اتاق حبس کنند اما واکنش بچه های کوچک تر احتمالا خودداری از بازی با دیگر بچه ها خواهد بود. یکی از بهترین توصیه ها به والدین در این موارد این است که در چنین حالتی با فرزندتان صحبت و او را از این موضوع مطمئن کنید که ارتباط عاطفی بالایی بین شما و او برقرار است و او می تواند درباره هر موضوعی با شما بدون نگرانی از تنبیه و یا سرزنش شدن صحبت کند. البته راهکارهای سریع و موثری نیز مثل دوش گرفتن یا تنفس عمیق برای کاهش سریع اضطراب وجود دارند که این کارها به طور موقتی میتوانند آنها را آرام تر کند.
اختلال در عملکرد شغلی
استرس بالا میتواند باعث کاهش کارائی در عملکرد روزانه شود زیرا استرس بالا، توانایی تمرکز و سازمان دهی مغزی را کاهش میدهد، آن هم درست در زمان هایی که نیاز به عملکرد دقیق و حرفه ای دارید. یکی از دقیق ترین راهکارها در این مواقع این است که منبع استرس را شناسایی و با همسر برای از بین بردن آن همفکری کنید. به عنوان مثال اگر آماده شدن همزمان شما و بچه ها هنگام صبح باعث می شود، روزتان را با عصبانیت و استرس آغاز کنید، راهکاری برای آن بیابید. به عنوان مثال نیم ساعت زودتر بیدار شوید یا بخشی از کارهای تان را از شب قبل انجام دهید.
کاهش احساس رضایت مندی در اعضای خانواده
استرس مزمن، بر روی بدن در هر سن و سالی تاثیرات منفی فراوانی دارد. وقتی خانواده در شرایط پر استرسی قرار دارد مثل استرس شغلی و یا مالی، سیستم ایمنی اعضای خانواده ضعیف می شود و احتمال ابتلا به بیماری های روانی مثل افسردگی و یا اضطراب افزایش می یابد. در این شرایط، بچه های کوچک تر معمولا از دل درد، سردرد یا کابوس های شبانه شکایت می کنند و اعضای بزرگ تر دچار درد گردن، شانه، پشت و گاهی نیز دچار بی خوابی می شوند. در چنین شرایطی، علاوه بر افزایش ساعت های خواب، از تمیز نگه داشتن دست ها و تحرک کافی خود و اعضای خانواده تان مطمئن شوید. برای این که ضمن جلوگیری از بیماری ها با عامل استرس زا نیز مقابله کنید، یک توصیه ساده و قابل انجام در این موارد به صورت انجام دادن فعالیت های لذت بخش مانند بازی های خانوادگی شبانه یا دیدن فیلم میباشد.
نبودن ساعات کاری خالی در برنامه روزانه اعضای خانواده
نبودن ساعات کاری خالی در برنامه روزانه اعضای خانواده به صورت حقیقتی غیر قابل اجتناب و بعضا به صورت عاملی برای پز دادن و یا فخر فروشی به دوستن و یا اطرافیان در زندگی مدرن امروزی تبدیل شده است. این که بچه ها بعد از مدرسه به کلاس های آموزشی بروند و بعد از آن هم به فعالیت های فوق برنامه دیگری بپردازند، فشار زیادی به همه اعضای خانواده وارد می کند و می تواند استرس صبحگاهی سروقت رسیدن به مدرسه، سرکار و غیره را افزایش دهد. به عنوان مثال اگر متوجه شدید درحال این طرف و آن طرف دویدن هستید تا سر وقت به مدرسه یا سرکار برسید، چند لحظه بایستید، ۱۰ نفس عمیق بکشید و دوباره به آماده کردن خودتان مشغول شوید. این که با آرامش همه وسایل مورد نیازتان را بردارید اما چند دقیقه دیرتر برسید، کمتر از این که بعد از رسیدن به مدرسه یا سرکار متوجه شوید چیزی را فراموش کرده اید به شما استرس وارد خواهد کرد. اما راهکار بلند مدت، کاستن از میزان فعالیت ها و برنامه های خود و فرزندان تان است.