قرص ترازودون که با اسامی تجاری متعددی در ایران فروخته می شود، بیشتر برای درمان بی خوابی در دنیا به کار می رود اما در حقیقت داروی ضد افسردگی است. ترازودون در سال ۱۹۸۱ برای کاربرد پزشکی در ایالات متحده تایید شد. در سال ۲۰۱۸، ۳۱ مین داروی تجویز شده در ایالات متحده با بیش از ۲۲ میلیون نسخه بود.

داروی ترازودون چیست؟

قرص ترازودون یک مشتق تری آزولوپیریدین و یک فنیل پیپرازین است که از نظر شیمیایی با نفازودون و اتوپریدون مرتبط است، که هر دوی آن ها مشتقی از آن هستند.

تاریخچه داروی ترازودون

ترازودون در دهه ۱۹۶۰ توسط آزمایشگاه های تحقیقاتی آنجلینی به عنوان یک ضدافسردگی نسل دوم در ایتالیا توسعه یافت. این ترکیب بر اساس فرضیه درد روانی توسعه یافت، که از روی مطالعه بیماران پیشنهاد شده و پیشنهاد می کند که افسردگی ماژور با کاهش آستانه درد مرتبط است. در تضاد با بیشتر ضدافسردگی های دیگر موجود در زمان توسعه ترازودون، این ترکیب تاثیرات اندک روی گیرنده های کولینرژیک موسکارینی نشان داد. ترازودون در بسیاری کشورهای جهان ثبت اختراع و تجاری سازی شده است. این دارو در سال ۱۹۸۱ توسط سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA) تایید شد و اولین ضدافسردگی غیر سه حلقه ای تایید شده در ایالات متحده است.

طرز استفاده از قرص ترازودون چگونه است؟

دکتر فرزانه روانپزشک (متخصص اعصاب و روان) زن در تهران فعالیت می کند، بیان می کند که ترازودون از طریق دهان و معمولا یک یا دو بار در روز بعد از وعده غذایی یا میان وعده یا بر اساس دستور روانپزشک مصرف می شود. بنابراین در زمینه زمان مصرف داروی ترازودن باید گفت که حتما در زمینه زمان مصرف قرص ترازودون به دقت از دستورات روانپزشک خود پیروی کنید. میزان دارو و زمان مصرف ترازودون بر شرایط پزشکی و علائم دارو برای فرد است. معمولا بر اساس صلاحدید متخصص اعصاب و روان و نیز کاهش امکان عوارض جانبی ترازودون، پزشک با میزان کم آن را شروع کرده و به تدریج در صورت نیاز افزایش می دهد. قرص ترازودون را دقیقا بر اساس نسخه پزشک مصرف کنید. فروش قرص ترازودون بدون نسخه ممنوع و خطرناک است. توجه کنید که خودسرانه میزان ترازودون را افزایش ندهید و این دارو را بیش از دفعات تجویزی مصرف نکنید. همچنین یکدفعه این دارو را بدون مشورت پزشک خود قطع نکنید چون امکان بروز علائمی مبنی بر عوارض قطع ترازودون وجود دارد.

فارماکولوژی کلی داروی ترازودون چگونه است؟

به طور کلی، قرص ترازودون یک آگونیست و آنتاگونیست مخلوط گیرنده های مختلف سروتونین، آنتاگونیست گیرنده های آدرنرژیک، آنتاگونیست ضعیف گیرنده هیستامینی H1، و مهارکننده ضعیف بازجذب سروتونین است. به طور خاص، یک آنتاگونیست گیرنده های ۵-HT2A و ۵-HT2B، یک آگونیست پارشیال (جزئی) گیرنده ۵-HT1A و یک آنتاگونیست گیرنده های آلفا۱ و آلفا۲ آدرنرژیک است.
قرص ترازودون یک متابولیت فعال اندک به نام متا-کلروفنیل پیپرازین (mCCP) دارد و این متابولیت درجاتی از ویژگی های فارماکولوژیکی ترازودون را باعث می شود. برخلاف ترازودون، mCCP آگونیست گیرنده های سروتونینی مختلف است.
آنتاگونیسم گیرنده ۵-HT2A و مهار ضعیف باز جذب سروتونین توسط ترازودون اساس نامگذاری آن به عنوان ضدافسردگی از نوع مهارکننده باز جذب و آنتاگونیست سروتونین (SARI) را تشکیل می دهد.
کاربرد اصلی ترازودون درمان افسردگی ماژور و شدید است. معمولا میزان های قرص ترازودون کمتر از میزان کارآمد برای فعالیت ضدافسردگی اغلب برای درمان کارآمد بیخوابی استفاده می شوند. چون ممکن است که بیخوابی یکی از فراوان ترین نشانه های باقیمانده ی افسردگی بعد از درمان با یک داروی ضد افسردگی باشد، بنابراین اغلب برای بیماران دارای یک دوره افسردگی ماژور که علائم بی خوابی نیز دارند، موثر می تواند باشد. در این موارد، ترازودون نه تنها قادر است به طور بالقوه بیخوابی را تسکین دهد، بلکه درمان بیخوابی در بیماران مبتلا به افسردگی شدید ممکن است باعث افزایش درصد بهبود به دلیل بهبود سایر نشانه ها همچون کاهش انرژی و خلق افسرده نیز در فرد مبتلا به بیماری افسردگی نیز گردد. بنابراین، توانایی میزان های پایین قرص ترازودون در بهبود خواب در بیماران افسرده ممکن است مکانیسم مهمی باشد که در آن ترازودون قادر به تقویت کارآمد سایر ضدافسردگی ها است.

فارماکوکینتیک داروی ترازودون

داروی ترازودون بعد از تجویز خوراکی به خوبی جذب می گردد. فراهمی زیستی ترازودون ۶۵ تا ۸۰ درصد است. مقادیر خونی حداکثر ترازودون ۱ تا ۲ ساعت بعد از خوردن ایجاد می شود. در صورت مصرف همراه با غذا جذب قرص ترازودون تا حدی به تاخیر افتاده و افزایش می یابد.
ترازودون اتصال به پروتئین ۸۹ تا ۹۵ درصدی دارد. حجم توزیع ترازودون دوفازی است: نیمه عمر فاز اول ۳ تا ۶ ساعت و نیمه عمر فاز بعدی ۵ تا ۹ ساعت است. نیمه عمر حذفی متابولیت ترازودون حدود ۴ تا ۱۴ ساعت و طولانی تر از ترازودون است. حدود ۷۰ تا ۷۵ درصد ترازودون ۷۲ ساعت در ادرار دفع می شوند. بقیة قرص ترازودون متابولیت های آن از طریق حذف صفراوی در مدفوع دفع می گردند. کمتر از ۱ درصد قرص ترازودون به شکل تغییر نیافته دفع می شود.

چقدر طول می کشد قرص ترازودون اثر کند؟

قبل از این که متوجه تاثیرات کامل قرص ترازودون شوید، نیاز به ۲ تا ۴ هفته زمان خواهد بود. در صورتی که بیماری افسردگی و بی خوابی بهتر نشده یا بدتر شد، حتما روانپزشک خود در جلسه ویزیت حضوری یا غیر حضوری اطلاع دهید.

داروی ترازودون در چه موارد پزشکی کاربرد دارد؟

ترازودون کاربردهای پزشکی اصلی زیر را دارد: بیماری افسردگی تک قطبی، بیماری افسردگی همراه با علائم اضطراب یا بدون علائم اضطراب، انواع اختلالات اضطرابی مثل اضطراب منتشر، بیخوابی و فیبرومیالژی، نوروپاتی دیابتی، اختلال پانیک و حمله هراس و اضطراب، بعضی اختلالات و غذا خوردن و بی قراری در افراد مبتلا به آلزایمر و دمانس.

نحوه اثر ترازودون در سالمندان چگونه است؟

چون داروی ترازودون فعالیت آنتی کولینرژیک اندک دارد، در ابتدای ورود به بازار به خصوص به عنوان درمان بیماران سالمند مبتلا به افسردگی از آن استقبال شد. البته داروی ترازودون کارآیی ضدافسردگی مشابه با سایر ضدافسردگی ها در بیماران سالمند دارد. با این حال، یکی از عوارض جانبی ترازودون که افت فشار خون، سرگیجه و افزایش ریسک سقوط می شود و ممکن است پیامدهای جدی برای بیماران سالمند داشته باشد؛ با این حال، ترازودون اغلب برای بیماران سالمند مبتلا به افسردگی که بی قراری شدید و بیخوابی دارند کمک کننده است. ترازودون معمولا در دوز ۱۵۰ تا ۳۰۰ میلی گرم در روز برای درمان افسردگی استفاده می شود. دوزهای کمتر برای تقویت سایر ضدافسردگی ها یا به هنگام آغاز درمان استفاده شده اند. میزان های بالاتر تا ۶۰۰ میلی گرم در روز در موارد شدیدتر افسردگی، مثلا در بیماران بستری استفاده شده اند. ترازودون معمولا چند بار در روز تجویز می شود، اما تجویز یکبار در روز نیز به همان اندازه کارآمد خواهد بود.

آیا ترازودون در درمان بیخوابی موثر است؟

ترازودون با دوز کم به صورت off-label در درمان بیخوابی استفاده می شود. البته با این حال حتما نیاز به بررسی توسط پزشک برای مصرف دارد.

سایر کاربردهای درمانی ترازودون چگونه است؟

بعضی دیگر از کاربردهای ترازودون عبارتند از:
درمان بعضی از انواع و علائم بیماری اختلال افسردگی ماژور، اختلالات اضطرابی و یا بی خوابی، سندرم درد منطقه ای کمپلکس، اختلال وسواس اجباری (OCD)، گاهی در درمان بعضی از علائم بیماری اسکیزوفرنی به عنوان کمکی برای بهبود نشانه های منفی، اختلال عملکردی نعوظ، اختلال عملکردی جنسی در زنان
استفاده می شود.

اشکال موجود داروی ترازودون در ایران چگونه است؟

ترازودون به شکل قرص های ۱۰۰ میلی گرمی برای مصرف خوراکی موجود است.

در صورتی که یک دوز ترازودون را فراموش کردم، چه کار باید کنم؟

نیاز است که برای مصرف کردن یا نکردن داروی ترازودون فقط با روانپزشک خود مشورت کنید.

عوارض جانبی مرتبط با مصرف ترازودون چیست؟

در کل، عوارض جانبی شایع شامل خشکی دهان، احساس ضعف، استفراغ، و سردرد می باشند. عوارض جانبی جدی تر شامل خودکشی، شیدایی (مانیا)، ضربان قلب نامنظم، و نعوظ طولانی در مردان می باشند. عوارض جانبی ترازودون عبارتند از:
تاری دید، سرگیجه، خواب آلودگی، خشکی دهان، خستگی، سردرد یا سردرد خفیف، تهوع / استفراغ، یبوست، تورم، افت سطح هوشیاری، کاهش سطح هوشیاری، گرفتگی بینی، احساس ضعیف یا سرگیجه به هنگام بلند شدن، ضعف، لرزش بدن، تغییر وزن، اختلال انزال، کاهش میل جنسی، نعوظ دردناک، احساس چرخش سر، احتباس ادرار، افزایش اشتها، بیخوابی، آنمی، اضطراب، ریزش مو، آکنه، خواب آلودگی و دو بینی. برخی عوارض جانبی ترازودون ممکن است جدی باشند. در صورتی که هر کدام از نشانه های زیر یا نشانه های لیست شده در بخش هشدارهای مهم یا موارد احتیاط ویژه را تجربه نمودید بلافاصله با اورژانس تماس بگیرید: درد قفسه سینه، تپش قلب نامنظم، کاهش هوشیاری (کما)، ضعف، تشنج، تنگی نفس، کبودی یا خونریزی غیرمعمول.
ترازودون ممکن است باعث ایجاد نعوظ دردناک و طولانی در مردان شود. در برخی موارد، درمان اورژانسی و یا جراحی نیاز است و در برخی از این موارد، آسیب دائمی رخ می دهد. درباره ریسک مصرف ترازودون با روانپزشک خود صحبت کنید.

آیا مصرف قرص ترازودون در طول بارداری و شیردهی ایمن است؟

در طول بارداری و شیردهی ترازودون باید فقط بر اساس صلاحدید متخصص زنان و زایمان و نیز روانپزشک تجویز و مصرف شود.

عوارض جانبی جدی تر داروی ترازودون کدامند؟

عوارض جانبی جدی ترازودون عبارتند از:

خودکشی

گاهی مصرف داروهای ضدافسردگی باعث افزایش ریسک افکار خودکشی و اقدام به خودکشی در کودکان و بزرگسالان جوان می شود. بنابراین، باید حتما تحت نظر روانپزشک در طول زمان های ویزیت دوره ای حضوری یا تلفنی روانپزشکی توسط متخصص اعصاب و روان از نظر پایش دقیق افکار خودکشی و رفتارهای خودکشی بررسی می شود.

خواب آلودگی شدید

چون ترازودون باعث اختلال توانایی های روانی و یا فیزیکی مورد نیاز برای انجام کارهای بالقوه خطرناک همچون رانندگی یا اپراتوری دستگاه ها می شود، باید به بیمار هشدار داده شود که در چنین فعالیت هایی شرکت ننماید.

بی نظمی در ریتم ضربان قلب

در مورد مشکلاتی در ضربان قلب در زمان درمان با داروی ترازودون هم در بیماران دارای پرولاپس دریچه میترال از قبل موجود و هم در بیماران دارای سابقه شخصی و خانوادگی منفی بیماری قلبی گزارش کرده اند. مشکلات قلبی احتمالی ترازودن می تواند به صورت مشکلاتی در ضربان قلب بروز کند.

پریاپیسم یا نعوظ طولانی مدت در مردان

یکی از عوارض جانبی نادر مرتبط با ترازودون به صورت نعوظ طولانی مدت است. در صورت بروز نشانه های آن باید بلافاصله داروی ترازودون قطع شود و فرد به اورژانس برای اقدام های درمانی مراجعه نماید.

از عوارض جانبی نادر ترازودون در زنان کدام است؟

از عوارض جانبی سایکوسکشوآل یا روانی جنسی مرتبط با ترازودون در تعداد کمی از زنان می توان به افزایش میل جنسی و ارگاسم خودبخود در زنان اشاره کرد. البته افزایش غلظت هورمن پرولاکتین در تعداد کمی از خانم های مصرف کننده ترازودون نیز مشاهده شده است که ممکن است که افزایش حدود ۱٫۵ تا ۲ برابر پرولاکتین نیز رخ بدهد.

علائم اوردوز یا مصرف بیش از حد داروی ترازودون چگونه است؟

مصرف بیش از حد داروی ترازودون چندان شایع نیست، اما ممکن است در صورت مصرف بیش از حد داروی ترازودون و خودسرانه رخ دهد. امکان خطر استفاده بیش از اندازه ترازودون البته در صورت ترکیب ترازودون با سایر داروهای موثر بر روی سیستم عصبی مرکزی دیگر افزایش می یابد. علایم استفاده بیش از حد با داروی ترازودون بر روی سیستم های بدن عبارتند از:
سیستم تنفسی: تغییر در تعداد تنفس و ایست تنفسی
سیستم قلبی عروقی: درد قفسه سینه، ضربان قلب نامنظم، فشار خون کم، و کاهش ضربان قلب.
سیستم عصبی: سرگیجه، خواب آلودگی، سردرد، بیخوابی، تشنج، کما، و لرزش بدن.
سیستم گوارشی: استفراغ و تهوع.
البته در موارد نادری مصرف بیش از حد ترازودون ممکن است منجر به سندرم سروتونین نیز شود، شرایطی که با تجمع بیش از حد سروتونین در بدن مشخص می شود. نشانه ها ممکن است از لرز و اسهال تا سفت شدن عضلات، تب و تشنج متغیر باشد. موارد متعدد از سندرم سروتونین در صورتی که به طور مناسب مدیریت نشوند، ممکن است کشنده نیز باشد. هیچ پادزهر اختصاصی برای مصرف بیش از حد داروی ترازودون وجود ندارد.

موارد هشدار و احتیاط ترازودون چگونه است؟

• در بعضی از موارد در زمان مصرف بعضی از داروهای ضدافسردگی احتمال مشکلاتی همچون افکار و رفتار خودکشی را در کودکان، نوجوانان و بزرگسالان جوان (زیر ۲۴ سال) مصرف کننده ضدافسردگی برای درمان اختلالات افسردگی ماژور و سایر بیماری ها و شرایط روانپزشکی افزایش می یابد.
• این افزایش در بیماران بالای ۲۴ سال دیده نشده است و کاهش اندک افکار خودکشی در افراد بالای ۶۵ سال دیده شده است.
• در کودکان و بزرگسالان جوان، نتایج خطرناک احتمالی باید در برابر مزایای سلامتی مصرف ضدافسردگی ها سنجیده شوند.
• باید ترازودون دور از دسترس کودکان نگهداری شود.

مهمترین نکات تداخلات دارویی با ترازودون کدامند؟

ترازودون توسط آنزیم های کبدی مختلف، از جمله CYP3A4، CYP2D6، و CYP1A2 متابولیزه می شود. بعضی از این داروها عبارتند از:
کلاریترومایسین، اریترومایسین، فلووکسامین، آب گریپ فروت، کتوکونازول، ریتوناویر، کربامازپین، انزالوتامید، فنیتوئین، فنوباربیتال، بوپروپیون، کانابیدیول، دولوکستین، فلوکستین، پاروکستین، کوئینیدین، و ریتوناویر، فلوئوروکوئینولون ها (مثلا سیپروفلوکساسین)، فلووکسامین فنیتوئین، ریفامپین و ریتوناویر هست.