مهمترین و جدیدترین اثر اینترنت بر درمان بیماری های روانی چگونه است؟ شناسایی کردن جدید ترین تاثیر های مثبت اینترنت بر روی مهمترین و شایعترین بیماری های روانی، می تواند تاثیر به سزایی بر روی تشخیص و نیز درمان بیماری های روانی مثل بیماری های افسردگی اساسی، اضطراب فراگیر، دوقطبی یا دو قطبی و اختلالات جنسی داشته باشد. دکتر ندا فرزانه بورد تخصصی اعصاب و روان ذکر می کند که در مقاله قبلی که با عنوان “مهمترین اثرات مثبت و منفی اینترنت بر رابطه پزشک و بیمار قسمت اول” در سایت برای مطالعه علاقمندان قرار دارد، سعی شد که جدیدترین و مهمترین نکات در زمینه مهمترین تاثیرهای مثبت و منفی اینترنت بر روی تشخیص و درمان بیماری های جسمی و نیز روحی روانی به اختصار مطرح شود. در مقاله زیر که با عنوان ” جدیدترین اثر اینترنت بر درمان بیماری روانی” است، نکات جدید و مهم دیگری در زمینه سایر تاثیرهای استفاده از اینترنت و درمان های آنلاین برای درمان و تشخیص بیماری های روانی با استفاده از منابع جدید علمی  برای علاقندان در ادامه مقاله قبلی توسط دکتر ندا فرزانه متخصص اعصاب و روان و روان درمان گر در سایت ایشان برای مطالعه قرار داده شده است.

تبعیت “بیمار از پزشک” در روند بیماری تا چه در بهبود علایم بیمار موثر است؟

شامل مقدار تطابق رفتار بیمار با توصیه های پزشک است. طبق برخی از تحقیق های مهم در این زمینه مشخص شده است که تمامی این موارد به صورت مستقیم و یا غیر مستقیم با یکدیگر مرتبط هستند و تاثیر های مثبت و یا منفی بر روی یکدیگر دارند. این موارد شامل: مورد روابط و تعاملات اخلاقی بین پزشک – بیمار، ارتباط درمانی پزشک با بیمار، دانش قبلی و نگرش های بیمار به خوب شدن و درمان پزشکی، تصمیم گیری در زمینه اعتماد کردن به پزشک در زمینه بیماری و درمان آن، رابطه هماهنگ بیمار-پزشک، اعتماد به توانایی پزشک در کمک کردن و رضایت از درمان شدن.

 

 

اتحاد درمانی سازنده و همکاری بیمار-پزشک چه تاثیر های مثبتی بر روی روند درمان بیماری در فرد بیمار دارد؟

سازش و به اصطلاح هماهنگی بین بیمار-پزشک شامل توافق بین بیمار و پزشک او درباره مشکل پزشکی، مصرف داروی تجویز شده توسط پزشک، رعایت رژیم درمانی مناسب در صورت تجویز دارو و یا رژیم غذایی و یا درمانی  یا توصیه درمانی دیگر است. همچنین سازش بیمار-پزشک به اصطلاح اتحاد درمانی سازنده و همکاری بیمار-پزشک با تبعیت دارویی یعنی مصرف مناسب و دقیق داروی تجویز شده برای بیمار مرتبط است.

در رابطه با پزشکان، برداشتن گام هایی برای تضمین سازگارانه بودن و نه تقابلی بودن تعاملات بیمار می تواند منجر به افزایش تبعیت بیمار از رژیم داروئی تجویز شده بشود. این بدین معنی است که ارتباط همدلانه با بیماران و در عین حال نشان دادن شایستگی خود در روند درمان بیماری به عنوان پزشک مجرب نیز یکی از کلیدهای افزایش پیروی و همکاری بیمار از رژیم داروئی و یا سایر توصیه های درمانی پزشک است. علاوه بر این، گوش دادن به  صحبت های بیمار در طی جلسه های درمانی ( در صورتیکه اطلاعات درست پزشکی از طریق اینترنت (البته اگر از سایت های معتبر پزشکی به دست آمده باشد)، نیز از کلیدهای افزایش پیروی و همکاری بیمار در انجام درست رژیم داروئی است. همچنین توصیه می شود که پزشک های مجرب در عصر تکنولوژی امروزه بهتر است که آمادگی لازم برای بحثی صادقانه و شفاف درباره اطلاعات درست پزشکی از طریق اینترنت (البته اگر از سایت های معتبر پزشکی به دست آمده باشد) را در موارد لازم داشته باشند و بهتر است که  اطلاعات و دانش معتبر که بیمار در جلسه های درمان حضوری و یا غیر حضوری اش مطرح می کند را به راحتی رد نکنند. البته به میزان بالایی لازم است که اصول حرفه ای در زمینه اطلاعات بین بیمار و پزشک حفظ شود تا احترام به توصیه های پزشک تضمین شده و بیمار متقاعد به پذیرش توصیه های حرفه ای پزشک شود. اگر پزشک از نظر بیماری که اطلاعات مرتبط با حوزه سلامتی را از منابع نادرست به دست آوره و متاسفانه علی رغم توضیح های پزشک زیر بار نمیرود، به عنوان فرد متخصص در زمینه تشخیص و درمان بیماری در نظر گرفته نشود، عواقب زیادی برای بیمار در زمینه سلامتی و یا حتی جانی ایجاد می شود  و ممکن است باعث شود بیمار نیاز به خدمات پزشکی را کمتر از واقع برآورد نماید. در این صورت نه تنها که بیماری او رفع نشده بلکه بخاطر عدم اعتماد به پزشک میتواند وضعیت سلامت جسمی و یا روحی روانی اش نیز بدتر بشود.

در کل، لازم به تاکید است که یافته های علمی و پژوهشی  نشان می دهند که صلاحیت پزشک، از مهم ترین عنصر ها در مدل درمانی پزشک و بیماربوده و روابط بسیار معنی دار و اندازه اثر متوسط تا زیاد روی تقارن اطلاعاتی، سازش و تبعین نهایی تاثیر درمانی دارد. به کلام دیگر، صلاحیت پزشک بر تاثیر عوامل درمانی بسیار موثر است . اهمیت این مسئله در این زمینه است که در صورت تحقق، این مسئله می تواند به صورت غیر مستقیم موجب شود که پزشکان تشویق شده و زمان کمتری را صرف بررسی درباره تاثیرات منفی و اطلاعات نادرست سلامت و بیماری از مراجع غیر علمی اینترنتی کرده و زمان بیشتری را صرف بهبود ویژگی های شایستگی پزشکی، ارتباط و همدردی خود  با بیماران نمایند. همچنین، بیماران باید هم توسط پزشک و هم جامعه تشویق شوند تا در صحبت های خود با متخصصین حرفه ای پزشکی به دنبال استفاده از اطلاعات درست پزشکی از طریق اینترنت (البته اگر از سایت های معتبر پزشکی به دست آمده) باشند.

تاثیر اطلاعات سلامت و بیماری از منابع و سایت های آنلاین روی رفتارهای سلامت بیمار و تصمیم گیری بیمار درباره روند سلامت و بیماری چگونه است؟

تعداد کاربران اینترنت که مشکلات مرتبط با سلامت و بیماری را در سر تا سر دنیا در هر لحظه جستجو می کنند هر سال به طور قابل توجهی افزایش می یابد که این مسئله بخصوص از زمان پاندمی و همه گیری کرونا در دنیا به اوج خود رسیده است.

در طول دهه های اخیر، اختراع و نیز توسعه یافتن ابزاری قدرتمند همچون اینترنت و همچنین دسترسی به آن در سر تا سر دنیا و در میان تمام گروه هاس سنی اعم از پیر و جوان و در کشورهای هم غنی و هم فقیر با سرعت بسیار زیادی روند رو به رشدی را داشته است. در یک بررسی آنلاین در اواخر سال ۲۰۱۷، در حدود ۳٫۷ میلیارد کاربرد اینترنت در جهان گزارش شده بود. در دسامبر سال ۲۰۱۸، این رقم به ۴٫۱ میلیارد نفر افزایش یافت. این مسئله در جهان تکنولوژی امروز مشخص است که با ظهور فرصت های جدید، نیازهای جامعه نیز  به طور بالقوه تغییر می کند. افراد بیش از قبل برای گرفتن اطلاعات در زمینه بیماری، سلامتی، داروها، روش های تشخیصی، روش های درمانی، راهکارهای پیشگیری، رژیم های درمانی، طب گیاهی و سنتی و خیلی دیگر از موارد نیز از اینترنت استفاده می کنند که همین مسئله نیاز به دسترسی به امکاناتی در زمینه استفاده از منابع سلامت از طریق به اصطلاح سایت ها و منابع الکترونیکی را به نوعی لازم و یا حیاتی کرده است. دکتر ندا فرزانه بورد تخصص روانپزشکی که در تهران فعالیت می کند در ادامه بیان می کند که البته همان طور که چندین مرتبه نیز تاکید شد، فقط و فقط دسترسی به اطلاعات درست پزشکی از طریق اینترنت (البته اگر از سایت های معتبر پزشکی به دست آمده باشد)، مد نظر این مقاله ها و پژوهش ها می باشد.

 

با توجه به موارد مطرح شده نوع جدیدی از بیمار به اصطلاح ” بیمار الکترونیک” ظهور یافته اند که به طور فعالانه اطلاعاتی درباره سلامتی و بیماری ها از فضای مجازی، سایت های مختلف و اینترنت جمع آوری می کنند و انتظار رابطه مشارکتی در زمینه درمان با پزشک دارند. این گونه از بیماران که قبل از ویزیت شدن توسط پزشک، اقدام به جمع آوری اطلاعات زیادی در زمینه بیماری و یا مشکل در زمینه سلامتی خود داشته اند و به اصطلاح اطلاعاتی نیز در بسیاری از مواقع نادرست در آآن زمینه جمع آوری کرده اند، به تصور خود به خوبی آماده ویزیت حضوری و یا غیر حضوری توسط پزشک هستند. در مواردی که اطلاعات از منابع علمی درست تهیه شده باشند، اغلب سوالات مرتبط و مهمی در طول ویزیت توسط بیمار از پزشک پرسیده می شود اما از سوی دیگر، بیماران اغلب اطلاعات خود را ازمنابع غیر قابل اعتماد و نادرست می یابند که باعث می شود بعضا از پزشک خود رویکردهای تشخیصی و درمانی ناکافی ، نادرست و نامتناسب با شرایط بیماری خود را درخواست نمایند. بنابراین با اینکه اینترنت با فراهم کردن اطلاعات ضروری برای بیمار ونیز پزشکان می تواند بسیار کمک کننده باشد اما در عین حال در صورت استفاده اشتباه ممکن است گمراه کننده نیز شود. در نتیجه متاسفانه در این موارد، سوالاتی نابجا و یا درخواست نابجای تشخیصی و درمانی درباره انتظارات بیماران در رابطه با استفاده از تکنولوژی های جدید و روش های جدید درمانی که گاها نیز هنوز از نظر علمی تایید نشده اند، مطرح می شود که در این موارد اگر نیز پزشک به فرد بیمار در زمینه موثر نبون و یا غیر قطعی بودن این روش ها تضیح بدهد نیز بیمار ممکن است که زیر بار نرفته و همچنان به اصرار خود ادامه بدهد. متاسفانه حتی در بعضی از موارد نیز متاسفانه نه تنها که فرد بیمار متقاعد نشده بلکه با توهیم کردن به پزشک و سیستم درمانی مطب را ترک کرده و به دنبال انجام شدن آن راهکار نادرست از مطبی به مطب دیگر و یا از مرکز درمانی به مرکز درمانی دیگر سررگردان می شود تا در نهایت بتواند حتی با تهدید و یا ایجاد نابسانی و یا فحاشی به مقصود خود برسد .

دکتر ندا فرزانه عضو انجمن روانپزشکان ایران بیان می کند که همان طور که می دانیم، امروزه، محدوده استفاده کردن از اینترنت تقریبا نامحدود بوده و مردم در اکثر حوزه ها منجمله مسائل پزشکی، درمانی، روانشناسی و حتی اطلاع یافتن از بیماری های روانپزشکی از آن برای دریافت اطلاعات به روز و برقراری اطلاعات و یا موارد دیگر استفاده می نمایند. این نوع دسترسی نامحدود به اطلاعات در زمینه های مختلف، می تواند واکنش های بسیار متفاوتی هم به صورت عاطفی و هم به صورت انگیزشی را در افراد مختلف در زمان ها و مکان های مختلف القا نموده و یا منجر به انجام اقدامات مختلف توسط بیمارانی شود که این واکنش ها در فرآیند تشخیص و درمان آن ها اهمیت فراوان دارند. پزشکان بهتر است که در صورت برخورد با مواردی مثل بیماران ذکر شده در بالا  با توضیح دادن و روشن کردن اطلاعات کسب شده توسط بیمار و نشان دادن این که چگونه می توان اینترنت را به ابزاری سودمند و قابل اعتماد تبدیل نمود، به بیماران کمک کنند.

در عصر تکنولوژی امکانات پزشکی و سلامت به صورت الکترونیکی به چه میزان در تصمیم گیری بیمار در انتخاب پزشک جدید اهمیت دارند؟

امروزه و در عصر تکنولوژی کاملا مشخص است که امکان تماس با پزشک از طریق ایمیل و یا با اینترنت به صورت آنلاین با اپلیکیشن ها و نرم افزارهایی مثل واتساپ، اسکایپ، اینستاگرام و زووم  و نیز دارا بودن وبسایت اختصاصی مطرح کننده مطالب دانستنی و آموزشی در زمینه تشخیص بیماری های جسمی و روانی، رژیم هایی غذایی مناسب، سبک زندگی های سالم و ناسالم و یا نکات مهم در زمینه داروهای به روز و جدید پزشکی و روانپزشکی می تواند تاثیر فزاینده ای روی انتخاب پزشک توسط بیماران داشته باشد.

دکتر ندا فرزانه روانپزشک و روانکاو در ادامه بیان می کند که به لطف دسترسی بیماران به پرونده های پزشکی (البته فقط بعد از رضایت در امور اسرار پزشکی و با اجازه پزشک معالج)، خود بیمار نیز می تواند بیشتر از قبل از مسایل و مشکلات جسمی وروحی و روانی خود مطلع شود که این فرایند اگر که به روش صحیح و علمی و نظارت شده توسط پزشک و کادر درمانی انجام گیرد، می تواند  تسهیل ارتباط پزشک با بیمار شود. بنابراین دخالت دادن بیمار در فرآیند درمان خود را در موارد مورد نیاز که به سود بیمار بوده و مداخله بیمار در امر درمان اش، ممانعتی با روند تشخیص و درمان بیماری و علایم او ندارد را می توان در صورتی که موارد ذکر شده در بالا نیز از طرف بیمار رعایت شود، لحاظ کرد تا در نهایت بتوان کیفیت ارتباط بین پزشک و بیمار را بهبود بخشید.

در یکی از جدیدترین نظر سنجی ها در سایت HI از نظر اینکه در مورد ویزیت بیماران به صورت حضوری و یا آنلاین یا غیر حضوری چه مواردی می تواند موجب افزایش رضایتمندی آنها و یا انتخاب پزشک معالج در میان تعداد زیادی از میان پزشکان شود، نکاتی مانند “امکان تعیین وقت ملاقات” از طریق اینترنتی یا همان “وقت گیری از طریق اینترنتی” بر اساس زمان و شرایط خوشان و بدون اینکه با منشی یا دستیار پزشک صحبت کنند و نیز امکان داشتن این شانس برای تغییر تاریخ ویزیت از طریق اینترنت و نیز داشتن وب سایت اختصاصی پزشک از جمله عوامل دارای بالاترین امتیاز برای انتخاب کردن پزشک ها بودند. نکته حائز اهمیت و جالب این بود که بر خلاف تصور عمومی مشخص شد که ارائه دادن اطلاعات مربوط به گواهی دوره هایی که پزشک گذرانده در مطب در اینترنت و نیز امکان دریافت پیامک وخدمات پیام کوتاه دربارةه ثبت ویزیت پیش رو و نیز ارسال پیام یاداوری امتیازهای کمی در روند انتخاب پزشک داشتند.

 

:References

• https://bmcpsychiatry.biomedcentral.com/articles/10.1186/1471-244X-14-183
• https://link.springer.com/article/10.1007/s00406-010-0124-z
• https://link.springer.com/article/10.1007/s00520-020-05383-3
• https://jamanetwork.com/journals/jamapediatrics/article-abstract/384018