قرص سرترالین یکی از پر کاربردترین داروهای روانپزشکی برای درمان بیماری های افسردگی و اضطرابی است. داروی سرترالین که با نام تجاری زولوفت فروخته می شود، یک داروی ضدافسردگی از رده و دسته داروهای مهارکننده های بازجذب سروتونین (SSRI) است.

 

فارماکولوژی کلی داروی سرترالین

داروی سرترالین یک داروی مهارکننده انتخابی بازجذب سروتونین (SSRI) است. این ترکیب دارویی با اتصال به گیرنده سروتونین (SERT) بازجذب نورونی ماده سروتونین را مهار نموده و فعالیت سروتونرژیک را در سیستم عصبی مرکزی تقویت می کند. این ترکیب تاثیر قابل توجهی بر انتقال دهنده نوراپی نفرین (NET)، گیرنده های سروتونین، دوپامین، آدرنرژیک، هیستامین، استیل کونین، GABA، یا بنزودیازپین ندارد.

فارماکوکینتیک داروی سرترالین

داروی سرترالین به هنگام مصرف خوراکی به آهستگی جذب می شود، و در ۴ تا ۶ ساعت بعد از مصرف به بیشترین غلظت در پلاسما دست می یابد. در خون، ۹۸٫۵% آن به پروتئین های پلاسما متصل است. نیمه عمر داروی سرترالین در بدن ۱۳ تا ۴۵ ساعت است، و در زنان به طور میانگین حدود ۱٫۵ برابر (۳۲ ساعت) مردان (۲۲ ساعت) است، که منجر به مواجهه ۱٫۵ برابر بیشتری در زنان می شود. متابولیت اصلی داروی سرترالین که دس متیل سرترالین است به عنوان مهارکننده انتقال دهنده سروتونین حدود ۵۰ برابر ضعیف تر از سرترالین است و تاثیر بالینی آن ناچیز است.

تاریخچه کلی داروی سرترالین

داروی سرترالین توسط سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA) در سال ۱۹۹۱ براساس توصیه های کمیته داروهای سایکوفارموکولوژیکال تایید شد، این دارو سال قبل از آن در انگلستان موجود شده بود. کمیته FDA به این اجماع رسید که داروی سرترالین برای درمان افسردگی ماژور یا اساسی ایمن و کارآمد است.

فراهم زیستی داروی سرترالین

ثبت اختراع آمریکایی زولوفت در سال ۲۰۰۶ انجام شد و داروی سرترالین به شکل ژنریک موجود و با اسامی تجاری بسیاری در سراسر جهان فروخته می شود. در ماه می سال ۲۰۲۰، FDA زولوفت را در لیست داروهایی که در حال حاضر با کمبود مواجه هستند قرار داد.

کاربردهای پزشکی قرص سرترالین کدامند؟

قرص سرترالین برای درمان اختلال افسردگی ماژور یا اساسی (MDD)، اختلال وسواسی اجباری (OCD)، اختلال استرس پس از تروما یا حادثه (PTSD)، اختلال دیسفوریک پیش از قاعدگی یا ملال قبل از قاعدگی (PMDD)، اختلال پانیک یا بیماری هراس، و اختلال اضطراب اجتماعی (SAD) تایید شده است. قرص سرترالین برای استفاده در کودکان بجز برای کودکان مبتلا به OCD اختلال وسواسی اجباری تایید نشده است و باید که حتما تحت نظر روانپزشک فوق تخصص اعصاب و روان تجویز و مصرف شود.

موارد کلی منع مصرف قرص سرترالین کدامند؟

قرص سرترالین در افرادی که داروهای مهارکننده های مونوآمین اکسیداز یا داروهای آنتی سایکوتیک یا داروهای روان پریشی مثل داروی پیموزید مصرف می کنند، منع مصرف دارد. کنسانتره داروی سرترالین حاوی الکل است و بنابراین با داروی دی سولفیرام منع استفاده و مصرف دارد. در اطلاعات داروئی مربوط به تجویز داروهای روانپزشکی توصیه می کنند که در درمان بیماران سالمند و بیماران مبتلا به اختلال کبدی باید قرص سرترالین با احتیاط مصرف شود. دکتر ندا فرزانه متخصص اعصاب و روان و روان درمانگر بیان می کند که در مورد تمام داروها این مسئله صدق می کند که فقط باید با تجویز و صلاحدید پزشک تجویز شود.
لیستی از عوارض جانبی کلی قرص سرترالین کدامند؟

عوارض جانبی بسیار شایع قرص سرترالین کدامند؟

خستگی، بیخوابی، تهوع، خشکی دهان، اسهال، سردرد، اختلال انزال یا خروج منی، سرگیجه، و تعریق یا تعریق بیش از حد.

عوارض جانبی شایع داروی سرترالین کدامند؟

آژیتاسیون یا بی قراری ، بی اشتهایی، یبوست، دیس پپسی (سوءهاضمه)، کاهش لیبیدو (میل جنسی)، تعریق، ترمور، استفراغ، اختلال در تمرکز و توجه، کلافگی، کابوس شبانه، خمیازه، تپش قلب، افزایش تعریق، گرگرفتگی، کاهش وزن، افزایش وزن، دندان قروچه، بی نظمی قاعدگی، اختلال عملکردی جنسی، لکه های پوستی، ناهنجاری دید و یا مشکلات بینایی، درد قفسه سینه، احساس شنیدن صدای زنگ در گوش

عوارض جانبی غیرشایع قرص سرترالین کدامند؟

هایپرتنشن (فشار خون بالا)، گرفتگی گلو، مشکل بلع، هموروئید یا وباسیل، عرق سرد، خشکی پوست، احتباس ادرار، ادرار بیش از حد، خونریزی واژینال، لرز، تب، ترشح بیش از حد بزاق، اختلال در حس چشایی، ضعف عضلانی، درد کمر، گرفتگی و اسپاسم عضلانی، آروغ زدن، خونریزی بینی، افت سطح هوشیاری، ضربان قلب بالا، کهیر، میگرن، گرفتگی عضلانی، نشانه های افسردگی، توهم بینایی یا شنوایی، ریزش مو، ناتوانی در ادرار کردن، مشکل در حافظه، درد چشم، مایع منی غیرطبیعی، تورم دهان و زبان، زخم شدن زبان، درد و یا تورم زبان، زخم شدن دهان، تنفس بیش از مورد نیاز برای اکسیژن رسانی کافی خون، تنفس کمتر از مقدار مورد نیاز برای اکسیژن رسانی کافی از راه خون، تحریک یا التهاب داخل بینی، سکسکه و بی تفاوتی.

عوارض جانبی نادر قرص سرترالین کدامند؟

واکنش آلرژیک یا حساسیت، اورم صورت، لکه های پر رنگ در صورت، مشکلات در ضربان قلب، لنفادنوپاتی یا ورم غدد لنفاوی، تولید شیر غیر مرتبط با بارداری یا شیردهی، تورم بافت سینه و پستان در مردان، افزایش میزان هورمن پرولاکتین خون، کم کاری غده تیروئید، تورم غده پانکراس، تغییر عملکرد میزان پلاکت خون، وجودادرار در خون، کاهش تعداد گلبول های سفید خون، کاهش تعداد پلاکت های خون، برخی نتایج آزمایشگاهی بالینی غیرطبیعی، افت میزان سدیم خون، حمله قلبی، افکار یا اقدام به خودکشی، راه رفتن در خواب، زودانزالی یا زود ارضائی مایع منی، افزایش قند خون، افت قند خون، افزایش کلسترول خون، افزایش روحیه یا خلق بالای غیر طبیعی، مقدار خونریزی قاعدگی زیاد و غیرطبیعی، نقایص در میدان دید، عملکرد کبدی غیرطبیعی، التهاب پوستی، اختلال در ترشح اشک، ترس یا حساسیت بالا به نور، بافت موی غیرطبیعی، اختلالات لمسی، مشکلات گوارشی، سندرم بدخیم نورولپتیک، سندرم استیونز-جانسون که یک واکنش پوستی بالقوه کشنده است، بیماری نکرولیز توکسیک اپیدرم که یک واکنش پوستی بالقوه کشنده است، تورسادس دی پوینتس که تغییر بالقوه کشنده در ریتم و ضربان قلب است، مشکل در عروق مغز، سندرم سروتونین، شکستگی استخوان، اختلالات حرکتی، دیابت قندی، زرد شدن پوست، مشکلات در غشاهای مخاطی، و چشم، التهاب کبد، نارسایی کبدی، و اختلال عملکردی جنسی.

موارد کلی منع مصرف های قرص سرترالین کدامند؟

در صورتی که به داروی سرترالین یا هر کدام از اجزای موجود در این دارو حساسیت دارید، داروی سرترالین را مصرف نکنید.

سوء مصرف یا مصرف بیش از حد با قرص سرترالین کدامند؟

اوردوز یا مصرف بیش از حد با قرص سرترالین اغلب با استفراغ، کندی حرکتی، اختلال تعادل حرکتی، افزایش ضربان قلب، و تشنج تظاهر می یابد. غلظت سرترالین و نورسرترالین که متابولیت اصلی آن است در پلاسما، سرم، یا خون را می توان برای تایید تشخیص مسمومیت با داروی سرترالین در بیماران بستری اندازه گیری نمود. در دسته داروهای ضد افسردگی داروهای مهارکننده های بازجذب سروتونین SSRI ها، سمیت داروی سرترالین یا اوردوز به عنوان نسبتا کم و خفیف در نظر گرفته می شود.

موارد کلی هشدار و احتیاط مصرف داروی سرترالین کدامند؟

در بعضی مطالعات کوتاه مدت مشخص شده است که در گاهی از موارد داروهای ضدافسردگی باعث افزایش ریسک افکار و اقدام به خودکشی در کودکان، نوجوانان، و بزرگسالان جوان (کمتر از ۲۴ سال) مصرف کننده ضدافسردگی ها به دلیل اختلالات افسردگی ماژور یا اساسی و سایر بیماری های روانشناختی شده اند. البته در گاهی موارد کاهش اندک افکار خودکشی در بزرگسالان بالای ۶۵ سال دیده شده است. در کودکان و بزرگسالان جوان، ریسک خودکشی باید در برابر مزایای مصرف داروهای ضدافسردگی توسط روانپزشک متخصص بعد از بررسی روانپزشکی دقیق سنجیده شود. بیماران در ویزیت روانپزشکی معمولا از نظر تغییرات رفتاری، بدتر شدن علایم بالینی افسردگی و اضطراب، و تمایل به خودکشی در ویزیت حضوری و غیر حضوری روانپزشکی گردند. این کار البته باید در طول ۱ تا ۲ ماه اول درمان و تنظیم داروی سرترالین انجام شود. خانواده بیمار باید درباره هرگونه تغییر ناگهانی رفتار به ارائه دهنده مراقبت سلامت یا متخصص اعصاب و روان اطلاع دهند. بدتر شدن رفتار و تمایل به خودکشی که بخشی از نشانه های تظاهر یافته نیستند ممکن است نیاز به قطع درمان داشته باشند. داروی سرترالین برای استفاده در اطفال مبتلا به اختلال افسردگی ماژور یا اساسی تایید نشده است، اما برای اختلال وسواس اجباری در کودکان بالای ۶ سال تایید شده است. داروی سرترالین برای درمان بیماری افسردگی دوقطبی یا دو قطبی همچنان تایید نشده است.

نکته مهم در مورد نگهداری داروی سرترالین کدام است؟

دور از دسترس کودکان نگهداری کنید.

نشانه های ترک قرص سرترالین کدامند؟

نشانه های ترک قرص سرترالین ممکن است از چند روز تا چند هفته بعد از آخرین زمان مصرف داروی سرترالین باقی بمانند. توقف ناگهانی مصرف داروی سرترالین ممکن است باعث یک یا چند مورد از نشانه های ترک زیر شود:

تحریک پذیری، تهوع، احساس سرگیجه، استفراغ، کابوس شبانه، سردرد، و یا فلج شدن ناگهانی بدن.

دکتر ندا فرزانه روانپزشک و روان درمانگر ذکر می کند که در ادامه مقاله، تعدادی از مهمترین سوال هایی که در مورد داروی سرترالین در زمان ویزیت حضوری و یا غیر حضوری روانپزشکی مطرح شده را برای خوانندگان محترم سایت ایشان بیان کرده اند.

آیا می توانم داروی سرترالین را با الکل همزمان مصرف کنم؟

یکی از مهمترین و شایع ترین سوال هایی که پرسیده می شود این است که “آیا می توان به هنگام مصرف قرص سرترالین، الکل را مصرف نمود؟ توصیه کلی در حین مصرف داروی سرترالین این است که کاملا از مصرف الکل اجتناب نمایید. حتی میزان کم الکل نیز می تواند با داروی سرترالین تداخل ایجاد نموده و عوارض جانبی ناخواسته در فرد ایجاد کند. ترکیب الکل و داروی سرترالین قادر به ایجاد عوارض جانبی است و نوشیدن الکل می تواند باعث بدتر شدن بیماری افسردگی شود.

آیا می توان همراه با قرص سرترالین ویتامین را نیز مصرف نمود؟

به طور کلی هیچ تداخلی بین ویتامین ها و زولوفت یافت نشده است. این دوز ضرورتا بدین معنی نیست که هیچ تداخلی وجود ندارد. همیشه با پزشک مشورت نمایید.

آیا می توان همراه با سرترالین ویتامین D مصرف نمود؟

به طور کلی هیچ تداخلی بین قرص سرترالین و ویتامین D3 یافت نشده است. این ضرورتا بدین معنی نیست که هیچ تداخلی وجود ندارد. همیشه قبل از مصرف با روانپزشک خود مشورت نمایید.

 آیا با مصرف سرترالین دچار کاهش وزن می شوم؟

اگر در زمان مصرف قرص سرترالین دچار کاهش وزن شدید، به روانپزشک خود در جلسه ویزیت حضوری یا غیر حضوری روانپزشکی خود اطلاع دهید. اگرچه قرص سرترالین معمولا با افزایش وزن مرتبط است، ممکن است با تاثیر بر اشتها باعث کاهش وزن در کوتاه مدت نیز شود. البته معمولااین عارضه در طول هفته های اول درمان شایع تر است.

چه داروهای دیگری با قرص سرترالین تداخل مصرف می کنند؟

اگر روانپزشک از شما خواسته تا قرص سرترالین را مصرف کنید، نابراین حتما از قبل از هر تداخل دارویی احتمالی آگاه بوده و شما را از نظر آن ها پایش می نمایند. دکتر ندا فرزانه متخصص اعصاب و روان ذکر می کند که هیچ دارویی را قبل از کنترل با روانپزشک یا پزشکی که قرص سرترالین را برای شما تجویز کرده است، به طور خودسرانه شروع، متوقف، یا تغییر ندهید.

از مهمترین تداخلات شدید دارویی با قرص سرترالین عبارتند از:

الیگولوستات، فلیبانسرین، ایزوکاربوکسازید، لومیتاپید، فنلزین، پیموزید، پروکربازین، سلژیلین، تیوریدازین، ترانیل سیپرومین
سرترالین حداقل با ۷۳ داروی مختلف تداخل جدی دارد. در منابع مختلف کتب دارویی ذکر شده است که قرص سرترالین حداقل با ۱۵۰ داروی مختلف تداخل مصرف متوسط دارد. قرص سرترالین حداقل با ۴۴ داروی مختلف تداخل مصرف خفیف دارد. این مقاله کلا همه تداخلات داروئی احتمالی را شامل نمی شود. بنابراین، قبل از استفاده از قرص سرترالین، به روانپزشک یا پزشک درمانگر خود همه داروهای مصرفی خود را قبل از تجویز هر گونه داروی مرتبط با بیماری های اعصاب و روان اطلاع دهید. بنابراین قبل از انجام ویزیت روانپزشکی بهتر است که لیستی از همه داروهای مصرفی خود را همراه داشته باشید و آن را به متخصص اعصاب و روان ارائه بدهید تا براساس شرایط پزشکی و نوع داروهایی که شما مصرف می کنید، بهترین دارو که مناسب شرایط شما است برایتان تجویز شود. در دو مقاله دیگری که در مقاله باعناوین “قبل از مراجعه به روانپزشک چه نکاتی را باید رعایت کنیم- قسمت اول” و ” قبل از مراجعه به روانپزشک چه نکاتی را باید رعایت کنیم قسمت دوم ” موجود است، علاقمندان می توانند نکات مهمی که بهتر است قبل از ویزیت روانپزشکی حضوری و یا غیر حضوری مطلع باشند را بیان کرده است. بنابراین، بهترین نکته این است که در صورتی که هرگونه سوال یا نگرانی دارید در جلسه ویزیت روانپزشکی حضوری یا غیر حضوری روانپزشکی با متخصص روانپزشک خود در میان بگذارید.