آیا اختلال شخصیت اسکیزوئید یا اسکیزویید درمان می شود؟ سوال شایع که توسط مردم در مورد بهترین درمان های داروئی و یا غیر داروئی اختلال شخصیت اسکیزوئید یا اسکیزویید پرسیده می شود است. دکتر فرزانه که به عنوان روانپزشک خانم در تهران فعالیت می کند در این مقاله توضیحات مهم و کلی در مورد نکات تاثیر گذار در زمینه تشخیص و درمان اختلال شخصیت اسکیزوئید/ اسکیزویید را برای خوانندگان محترم سایت شان بر اساس جدید ترین مقاله های روانپزشکی و روانشناسی بیان می کنند.

آیا اسکیزوئید و اسکیزوفرنی با هم فرق دارند؟

دکتر ندا فرزانه بورد تخصصی اعصاب و روان (متخصص روانپزشک)بیان می کند که یکی از شایع ترین سوال هایی که افراد در مطب، اینستاگرام و سایت از روانپزشکان و روانشناس ها می پرسند این است که آیا اسکیزوئید با بیماری اسکیزوفرنی متفاوت است یا خیر؟ جواب این است که این دو با یکدیگر متفاوت هستند و علایم تشخیصی و درمان هایشان کاملا متفاوت اند.

مقدمه:

در قرن پنجم قبل میلاد بقراط اولین تئوری طنز خودش را برای توصیف انواع خلق و خوی ها مطرح کرد. این ایده مطرح کرده است که رفتار انسان می تواند به چهار خلق و خوی متمایز به صورت چهار مزاج سودایی، دموی، صفرایی و بلغمی طبقه بندی شود که به نوبه خود با چهار عنصر خاک، هوا، آتش و آب به ترتیب مرتبط است. بقراط همچنین در تئوری خود توصیف سودایی به عنوان مالیخولیایی، دموی به عنوان خوشبین، صفرایی بعنوان تحریک پذیر و عصبانی و بلغمی را به عنوان بی تفاوت شرح داده است. مشتقات این نظریه اولیه به عنوان اصلاح اصطلاحات توصیفی تا قرن بیستم به آن اشاره می‌شد. مالیخولیایی و دموی و عصبانی توسط امیل کریپلین برای توصیف بیماران افسرده و شیدایی استفاده می شد. سرانجام تلاش های رسمی برای فهرست کردن انواع شخصیت ها از طریق تولید راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی ( DSM I) که در سال ۱۹۵۲ رخ داد، ۷ اختلال شخصیت را فهرست کرد. این فهرست متناوبا طولانی و متراکم شد. در سه ویرایش بعدی DSM نهایتاً ده اختلال شخصیتی را در آخرین نسخه DSM( DSM V) بیان می کند. طبق توافق اخیر، اختلالات شخصیتی به عنوان الگوی رفتار های ناسازگار مزمن توضیح داده شده که انعطاف ناپذیر و فراگیر هستند و منجر به اختلال و پریشانی در فرد می شوند.

نماهای کلی:

این اختلالات در سه گروه یا دسته به نام های A، B و C دسته بندی می شوند. دسته A شامل اختلالات شخصیت پارانوئید، اسکیزوئید و اسکیزوتایپی است. دسته B شامل اختلالات شخصیت مرزی، خودشیفته، هیستریونیک و ضد اجتماعی است. و در آخر، دسته C شامل اختلالات شخصیت اجتنابی، وابسته و وسواسی-اجباری است.
نکته برجسته برای این مقاله که برای خوانندگان محترم سای شان از جدیدترین مقاله های روانپزشکی ترجمه شده است، ارزیابی اختلال شخصیت اسکیزوئید است. صفت «اسکیزوئید» در اصل برای توصیف انزوا و منزوی بودن غیر طبیعی مشاهده شده در اسکیزوفرنی ابداع شد. تیپ شخصیتی اسکیزوئید در DSM III در سال ۱۹۸۰ برای توصیف افرادی که در ایجاد روابط اجتماعی معنادار، ناتوانی قابل توجهی را تجربه می کنند، رسمیت یافت.

برخی از ویژگی های اصلی در اختلال شخصیت اسکیزوئید (schizoid personality disorder):

اختلال شخصیت اسکیزوئید یکی از اختلالاتی است که اختلال شخصیتی دسته A را تشکیل می دهد. آنهایی که به اختلال شخصیت اسکیزوئید مبتلا هستند، به عنوان افرادی گوشی گیر، کز کرده، منزوی، جدا شده از جمع و دور از مردم توصیف می شوند.
جدایی از روابط اجتماعی به صورت طیف محدودی از بیان احساسات، زمانی که در محیط های بین فردی قرار دارند، خود را نشان می دهد. این موارد از اوایل بزرگسالی شروع می شوند و در زمینه های مختلف ظاهر می شوند که باید چهار مورد از موارد زیر بدین منظور قابل اثبات یاشد: فعالیت های انفرادی را انتخاب می‌کند. هیچ علاقه ای به داشتن تجربه های جنسی ندارد و اگر هم داشته باشد، خیلی کم است. از تعداد کمی فعالیت لذت می برد. فاقد دوستان صمیمی و مورد اعتماد است. نسبت به تحسین یا انتقاد بی تفاوت به نظر می رسد. سردی عاطفی، انزوا یا بی حسی عاطفی نشان می دهد.

سبب شناسی کلی اختلال شخصیت اسکیزوئید (schizoid personality disorder) :

هرچند داده های بدون ابهام در مورد دلایل اختلال شخصیتی اسکیزوئید پراکنده است اما فرض می‌شود که وراثت به طور قابل توجهی در اختلال شخصیت اسکیزوئید نقش دارد. مطالعات همزمان با استفاده از پرسشنامه های خود گزارشی میزان وراثت پذیری اختلال شخصیت اسکیزوئید را حدود ۳۰ درصد تخمین زده است. البته مشخص نیست که کدام عوامل محیطی البته در صورت وجود داشتن در ایجاد اختلال شخصیت اسکیزوئید نقش دارند.

همه‌گیرشناسی اختلال شخصیت اسکیزوئید یا اسکیزوئید:

مطالعات در زمینه اختلالات شخصیتی نشان می‌دهند که شیوع این اختلال کمتر از یک درصد است. همچنین در تناوب بین مردان و زنان در زمینه اختلال شخصیت اسکیزوئید هیچ تفاوتی مشاهده نشد.

پاتوفیزیولوژی (فیزیو پاتولوژی) اختلال شخصیت اسکیزوئید:

اختلال شخصیتی اسکیزوئید یک الگوی رفتاری مزمن و مادام العمر است که از دوران کودکی در فرد شکل گرفته است. همانطور که قبلاً گفته شد، پیشنهادی مبنی بر وراثت پذیری برای اختلال شخصیت اسکیزوئید وجود دارد اما عوامل خاص ژنتیکی شناسایی نشده است. در بعضی از مقاله های نوروسایکیتری مطرح شده است که ناهنجاری های آناتومیک خاص مانند ضایعات موضعی لوب مغزی، بیماری های بیوشیمیایی یا بیماری های مرتبط با انتقال دهنده های عصبی در ایجاد اختلال شخصیت اسکیزوئید می تواند در کنار سایر عوامل نقش داشته باشند. هرچند این احتلالات فعلا در مرحله صرفاً حدس و در مزاحل تحقیق هستند.

تاریخچه و ویژگی های فیزیکی مهم در افراد با اختلال شخصیت اسکیزوئید:

منزوی بودن در تاریخچه یک بیمار با بیماری شخصیت اسکیزوئید یک ویژگی برجسته است. بدین معنی که آنها به ندرت روابط بی فردی با افراد حتی نزدیک به خود را حفظ میکند. همچنین آنها اغلب شرکت در مشاغل یا فعالیت هایی را انتخاب می‌کنند که ماهیت انفرادی دارد تا ماهیت جمعی و گروهی. افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوئید خیلی کم احساسات قوی را تجربه می کنند و تمایل زیادی به فعالیت جنسی با شریک زندگی خود ندارند. همچنین تمایل به انتقاد یا تمجید شنیدن از سایر افراد ندارند.
بعید است که یک فردی با اختلال شخصیتی اسکیزوئید با میل خود بخواهد در مطب روانپزشک حاضر شود مگر اینکه توسط خانواده ترغیب شود یا بخاطر ابتلا به بعضی از بیماری های روانی ثانویه به این اختلال مانند بیماری های خلقی مانند افسردگی مجبور به مراجعه به مطب روانپزشکی شود. مانند اکثر افراد با اختلالات شخصیتی، در فرد با بیماری شخصیت اسکیزوئید نیز فرد مبتلا بودن به اختلال در خود را نمی پذیرد و به طور خلاصه خود را بیمار نمی داند. بدین معنی که افراد مبتلا به اختلالات شخصیتی، دیگران را به عنوان علت هر تعارض و مشکل می دانند و بینش در مورد بیمار بودن خود ندارند که همین مسئله می تواند در درمان افراد با اختلالات شخصیتی مانع جدی ایجاد کند.

راه های درمان اختلال شخصیت اسکیزوئید کدامند؟

دکتر ندا فرزانه بورد تخصص اعصاب و روان و روانکاو ذر می کند که هنوز هیچ روش درمانی صد درصد قطعی برای مدیریت اختلال شخصیت اسکیزوئید تعیین نشده است با این وجود بعضی مطالعات روان درمانی پیشنهاد می کنند که روان درمانی می تواند به بهبود و به نوعی تعدیل ماهیت منزوی بودن در افراد مبتلا به این اختلال کمک کند. همچنین دارو درمانی می تواند به عنوان درمان کمکی برای درمان بیماری های همراه با اختلال شخصیت اسکیزوئید مثل موارد افسردگی باشد که حتما باید زیر نظر روانپزشک و به مدت کافی انجام شود. به نوعی این وظیفه روانپزشک است که الگوهای رفتاری ناسازگار بیمار را برجسته و نمایان کند، و به قول فروید، ناخودآگاه را به خودآگاه کند.
دکتر ندا فرانه (تخصص اعصاب و روان) روانپزشکی با تجربه در زمینه تشخیص اختلالات روانی بیان می کند که در حالت ایده آل، روان پزشک بیمار را به خاطر انجام رفتارهای جدید برای مقابله کردن با تکانه های ناسازگار غریزی تشویق می کند. البته قابل ذکر است که گاهی متاسفانه اختلال شخصیت اسکیزوئید در مقایسه با سایر اختلالات شخصیتی عملاً نادیده گرفته می شود.

تشخیص افتراقی های اصلی اختلال شخصیت اسکیزوئید کدامند؟

همانند اکثر اختلالات شخصیت، ویژگی های تشخیصی اختلال شخصیت اسکیزوئید نیز با بعضی ازاختلالات شخصیت همپوشانی دارند. این اختلالات شامل: اختلال شخصیتی اسکیزوتایپال اختلال شخصیتی پارانوئید، اختلال شخصیتی اجتنابی و اختلال شخصیت وسواسی جبری می شوند. از همه مهمتر در این میان می توان به اختلال شخصیت اسکیزوتایپال اشاره کرد که با اختلال شخصیت اسکیزوئید های مشترک بارز دارد.
در حقیقت این دو اختلال در یک زنجیره اختلالات طیف اسکیزوفرنی در نظر گرفته می شوند. این پیوستگی متشکل از اختلال شخصیت اسکیزوئید واسکیزوفرنی در قطب های مخالف یکدیگر هستند (مانند زنجیر که یکی ابتدا و دیگری انتهای آن است) که اختلال شخصیت اسکیزوتایپی در میان این دو قرار می گیرد. اختلال شخصیت اسکیزوتایپال را می‌توان بیشتر با فرایندهای اعنقاد به افکار جادویی و غیر عادی آن متمایز کرد. اختلال شخصیتی پارانوئید، اجتنابی و وسواسی-اجباری نیز اغلب در لیست تشخیص های افتراقی روانپزشکان در زمان تشخیص اختلال شخصیت اسکیزوئید برای تشخیص درست این بیماری قرار دارند.

آیا اختلال شخصیت اسکیزوئید قابل درمان است؟

به طور کلی،اختلالات شخصیتی، بیماری های مزمن و فراگیر هستند و بنابراین نیاز به روان‌ درمانی طولانی مدت زیر نظر روانپزش و روانکاو نیاز دارند. دکتر ندا فرزانه متخصص بورد تخصصی روانپزشکی تهران بنابراین در این صورت بعید است که بدون روان درمانی ساختار یافته و حرفه ای بیمار با اختلال شخصیت اسکیزوئید بتواند در تعاملات اجتماعی با دیگران لذت قابل توجهی رادر زندگی خود تجربه کند.

عوارض و عواقب اختلال شخصیت اسکیزوئید کدامند؟

در بسیاری از موارد بیماران با اختلال شخصیت اسکیزوئید ریسک بالای خودکشی، مصرف بیش از حد مواد مخدر و اختلال افسردگی دارند. بیمارانی با اختلال شخصیتی اسکیزوئید عمدتاً از کمبود و یا نبود تعاملات اجتماعی با دیگران رنج می برند. افراد مبتلا به این اختلال شخصیت به ندرت افرادی خشن در روابط اجتماعی هستند. از سایر بیماری های روانی شایع همراه و یا همزمان با اختلال شخصیت اسکیزوئید میتوان به اختلالات خلقی بخصوص بیماری های افسردگی و اختلالات اضطرابی اشاره کرد.

ارتقاء عملکرد تیم سلامت روانی در افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوئید چگونه است؟

اختلال شخصیتی اسکیزوئید اگر توسط روانپزشک نشخیص داده نشود و درمان نشده باقی بمانده، عواقب روانی جدی میتواند برای فرد مبتلا به این بیماری را داشته باشد. بنابراین درمان شدن فرد مبتلا بهاختلال شخصیت اسکیزوئید به آن میزان مهم است که تیم های غربالگری بیماری های روانی به طور منسجم به عنوان یک واحد برای شناسایی بیماران در معرض خطر این بیماری فعالیت میکنند.

نحوه برخورد با شخصیت اسکیزوئید چگونه است؟

بیماران مبتلا به اختلال شخصیتی اسکیزوئید علائم عاطفی درونشان میتواند کاهش یافته و منجر به تشخیص احتمالی اشتباه برای افراد مبتدی شود. بینش تیم سلامت روانی که بیشتر با بیمار مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوئید در تماس هستند، می تواند برای روانپزشک در تعیین برنامه درمانی مناسب برای بیمار مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوئید بسیار ارزشمند باشد.

آیا افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوئید نیز خودکشی می کنند؟

افکار خودکشی (Suicidal Ideas) که اغلب افکار و ایده های خودکشی نامیده می شود، اصطلاح کلی ایست که برای توصیف طیفی از تفکرات، آرزو ها و مشغله های ذهنی برای مرگ و خودکشی استفاده می شود. دکتر ندا فرزانه متخصص روانپزشک و روان درمانگر میهن پزشک ذکر می کند که با توجه با اینکه مقوله خودکشی از اورژانس های روانپزشکی است، لیست جامع و کامل قابل قبول جهانی در مورد تمامی جنبه های SI وجود ندارد که همین مسئله می تواند منجر به چالش های مداوم برای پزشکان و محققان و حتی بیماران مبتلا به بیماری های روانی شود. برای نمونه در مطالعه های مختلف پژوهشی در زمینه افکار خودکشی SI اغلب تعاریف عملیاتی متفاوتی به کار برده شده است. همین مسئله می تواند منجر شود که در مواردی نیز SI با یافته ها و نتایج مطالعه انجام شده تداخل ایجاد کند که همین مسئله اغلب به عنوان یک محدودیت در فراتحلیل های مرتبط با خودکشی در قسمت بحث نهایی نیز بیان می شود. در بعضی از تعاریف در زمینه خودکشی، برنامه ریزی برای خودکشی نیز شامل طیف خودکشی میشود در حالی که برخی دیگر برنامه ریزی برای خودکشی را مرحله ای مجزا می داند.

آیا اختلال شخصیت اسکیزوئید شایع است؟

اختلال شخصیتی اسکیزوئید (SZPD) جز دسته A اختلال شخصیتی محسوب می شود که ویژگی اصلی آن الگوی دائمی جدایی از جامعه و عدم علاقه به روابط اجتماعی و بیان محدود از مسائل عاطفی است. اگرچه (SZPD) در تمام نسخه های راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی وجود داشته است، در واقع تحقیقات تجربی در مورد این اختلال محدود است، با توجه به این واقعیت (SZPD) به ندرت در محیط های بالینی مواجه می شود. در واقع افراد مبتلا به (SZPD) به دلیل انزوایی که دارند به ندرت برای درمان مراجعه می‌کنند. بنابراین، شیوع (SZPD) می تواند کمتر از درصد شیوع واقعی آن تشخیص داده شود.
تعدادی از مقاله های چاپ شده در مورد اختلال شخصیت اسکیزوئید نشان می دهد (SZPD) که ویژگی های اسکیزوئید می تواند قطعاً یک عامل اصلی خطرناک و مهم برای خودکشی منجر به مرگ و اقدام های جدید بعدی منجر به خودکشی باشد. یکی از دلایل مطرح شده این است که ساختار شخصیتی فرد مبتلا بهاختلال شخصیت اسکیزوئید اجازه درخواست کمک کردن از دیگران را به فرد نمی دهد و او را از صمیمیت عاطفی با دیگران و نیز روانپزشکان محروم میکند. بنابراین روانپزشکان باید بدانند که ویژگی های اختلال شخصیت اسکیزوئید مانند سبک زندگی منزوی، تنهایی و دوری گزینی از اجتماع، جدایی عاطفی و اختلال در توانایی ارتباط با افراد دیگر ویژگی های مرتبط با آسیب پذیری افراد با اختلال شخصیت اسکیزوئید در برابر افکار و رفتارهای خودکشی هستند.