بهترین تغذیه در سرطان: راهنمای جامع بیمار

مقدمه

دکتر ندا فرزانه متخصص اعصاب و روان تهران ذکر می کند که بر اساس جدیدترین مطالعات و مقاله های چاپ شده در زمینه  Psycho-oncology مشخص شده است که تغذیه Nutrition یکی از ارکان مهم در پیشگیری، درمان و بهبود کیفیت زندگی بیماران مبتلا به سرطان به طور کلی است.همچنین ارتباط تنگاتنگی میان تغذیه Nutrition مناسب و بهینه در بیماران مبتلا به سرطان با سلامت روانی و جسمی این افراد وجود دارد. یکی از مشکلات شایع در ایران در مورد تغذیه صحیح در افراد مبتلا به اختلالات روانی می یاشد که علاقمندان محترم سایت می توانند برای مطالعه بیشتر در این زمینه اینجا کلیک کنند.

بدن بیماران سرطانی در جریان بیماری و درمان سرطان، با تغییرات متعدد متابولیکی و نیازهای تغذیه‌ای ویژه‌ای مواجه می‌شود. تغذیه صحیح و مناسب در این افراد در حین انواع درمان های سرطان می‌تواند نه تنها به کاهش عوارض جانبی درمان‌هایی مانند شیمی‌درمانی Chemotherapy  و رادیوتراپی  Radiation کمک کند، بلکه نقش مهمی در تقویت کلی سیستم ایمنی، حفظ وزن در مواردیکه فرد به علل هم خود سرطان و هم عوارض شیمی درمانی و رادیوتراپی و یا براکی درمانی دچار کاهش اشتها و یا تهوع شده و جلوگیری از سوءتغذیه این افراد در اثر موارد ذکر شده نیز ایفا می‌کند.

نیازهای کلی تغذیه ای  Nutrition  در بیماران مبتلا به سرطان کدامند؟

دکتر ندا فرزانه بیان می کند که طبق معتبرترین مقاله های علمی در مورد  Nutrition and Oncology بیماران سرطانی معمولاً به دریافت انرژی و پروتئین بیشتری نسبت به افراد سالم که سرطان ندارند نیاز دارند. این موضوع به دلیل بخصوص افزایش مصرف انرژی بدن و نیاز به بازسازی بافت‌ها در دوران درمان های شیمی درمانی ذکر شده در بالا اهمیت دارد. به طور مختصر در مورد نیازهای کلی المان های تغذیه ای در افراد مبتلا به سرطان نکاتی حیاتی در زیر ذکر شده است که عبارتند از:

• پروتئین: برای ترمیم بافت‌ها و تقویت سیستم ایمنی بسیار ضروری است. منابع پروتئینی شامل گوشت سفید، ماهی، تخم‌مرغ، حبوبات و لبنیات کم‌چرب می‌باشد.
• انرژی: مصرف کافی کربوهیدرات‌های پیچیده مانند نان سبوس‌دار، برنج قهوه‌ای و سبزیجات پخته برای دریافت انرژی امری ضروری است.
• ویتامین‌ها و مواد معدنی: ویتامین C، ویتامین D، ویتامین‌های گروه B و املاحی مانند روی و سلنیوم در بهبود ایمنی و کاهش التهاب در افراد مبتلا به سرطان که در حال درمان هستند، اهمیت بالایی دارند.
• مایعات: دریافت آب کافی برای جلوگیری از کم‌آبی، کمک به دفع مواد زائد و بهبود عملکرد کلی بدن در طول درمان بسیار لازم است.

نقش کلی تغذیه در مراحل مختلف درمان سرطان چیست؟

شیمی‌درمانی Chemotherapy:

دکتر ندا فرزانه ذکر می کند که شیمی درمانی به طور کلی می تواند عوارض ناخوشایندی برای بیماران دردمند سرطانی در حال درمان داشته باشد. به طور کلی، شیمی‌درمانی می‌تواند باعث تهوع، استفراغ، تغییر طعم و مزه غذاها، کاهش اشتهای فرد مبتلا و مشکلات گوارشی به صورت یبوست، اسهال، نفخ و درد شکم شود. با توجه به عوارض نامطبوع گوارشی اکثر اونکولوژیست ها یا متخصصین درمان سرطان به بیماران سرطانی خود که تحت درمان شیمی درمانی هستند و دچار این عوارض گوارشی شده اند توصیه می کنند که مصرف وعده‌های کوچک، غذاهای سبک و پرهیز از غذاهای پرچرب و سنگین می‌تواند در کاهش این علایم و عوارض بسیار کاربردی و مفید باشد.

رادیوتراپی Radiation and Br achy:

دکتر ندا فرزانه روانپزشک (متخصص اعصاب و روان) تاکید می کند که در رادیوتراپی بیرونی و انواع رادیوتراپی های موضعی و نوع خاصی از رادیوتراپی به نام براکی به‌ویژه در نواحی شکمی و لگنی برای درمان سرطان های سرویکس، رحم و تخمدان این نوع از مشکلاتی مانند اسهال، نفخ و بی‌اشتهایی نیز شایع است.

در این گونه موارد توصیه می‌شود بیماران از غذاهای کم‌ فیبر و آسان‌ هضم استفاده کنند و از مصرف غذاهای نفاخ مثل حبوبات در طول درمان خود به طور کامل پرهیز نمایند. به طور کلی در مورد توضیح روند کلی این انواع درمان ندا فرزانه متخصص اعصاب و روان ذکر می کند که رادیوتراپی و براکی تراپی معمولا مانند شیمی درمانی در طول جلسات متعدد و براساس پروتکل درمانی که متخصص سرطان براساس نوع سرطان، شرایط بیمار و مراحل   stage and grade

بیماری بعد از انجام مراحل دقیق تشخیصی با روش های مختلف مشخص میشود که شایع ترین این روش ها شامل موارد زیر اند: بیوپسی، CT Scan ، MRI with and without contrast

جراحی Surgery

ندا فرزانه روانپزشک که مدتی است که درمان داروئی روانپزشکی و مشاوره روانپزشکی بیماران مبتلا به انواع سرطان بخصوص سرطان های معده، روده، رحم، تخمدان و سرویکس را زیر نظر متخصصین درمان سرطان نیز انجام می دهد تاکید می کند که براساس مقاله های علمی معتبر چاپ شده، پس از جراحی در افراد مبتلا به سرطان به طور کلی ، نیاز به ترمیم بافتی در بدنشان افزایش می‌یابد.

بنابراین دریافت پروتئین و کالری کافی بعد از عمل جراحی سرطاان برای خارج کردن بافت های سرطانی و غدد لنفاوی و یا عروق و اعصاب درگیر شده بسیار مهم است. براساس توصیه متخصصان تغذیه سرطان شناس مشخص شده است که غذاهای نرم و پوره‌ شده برای شروع تغذیه برای فرد مناسب‌ تر هستند.

ایمنی‌درمانی:

دکتر ندا فرزانه ذکر می کند که درمان ایمنی‌ درمانی نیز که یکی دیگر از انواع تخصصی درمان بعضی از سرطان ها هست می‌تواند با عوارضی مانند خستگی، التهاب و تغییر در اشتها به همراه باشد.در این گونه موارد نیز مصرف غذاهای ضدالتهابی مانند ماهی‌های چرب، مغزهای آجیل، سبزیجات رنگی و بعضی از میوه‌ها توصیه می‌شود که در طول درمان بیمار این موارد را مصرف کند.

برای مطالعه بیشتر درباره افسردگی و درمان آن آن اینجا کلیک کنید.

عوارض شایع درمان و راهکارهای تغذیه‌ای در افراد مبتلا به سرطان کدامند؟

ندا فرزانه متخصص اعصاب و روان و روانکاو تهران بیان می کند که در بالا توضیح های بسیار کلی در مورد انواع کلی درمان های سرطان و عوارض آنها برای خوانندگان محترم سایت داده شد. در ادامه نیز راهکارهای بسیار کاربردی در مورد نحوه مدیریت و یا تحمل و رفع این عوارض ناخوشایند برای بیماران مبتلا به سرطان نیز بر اساس جدیدترین و علمی ترین مقاله های چاپ شده ارایه می شود تا بتوان هم از رنج روحی روانی این عوارض کم کرد و هم اینکه روند ادامه درمان بیمار را راحت تر کرد.

این مسئله موجب می شود که فرد مبتلا نه تنها که به امید خدا درمانش را ادامه دهد بلکه سلامت روانی اش نیز آسیب نبیند. ندا فرزانه روانپزشک درمان استرس و اضطراب و افسردگی تاکید می کند که از مهمترین و کلیدی ترین راهکارها برای کاهش هر کدام از عوارض درمان های سرطان می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تهوع و استفراغ: مصرف غذاهای سرد یا نیمه‌ سرد، اجتناب از بوهای تند، استفاده از وعده‌های کوچک اکثرا کمک کننده است.
• یبوست: افزایش مصرف فیبر محلول، نوشیدن مایعات کافی، فعالیت بدنی سبک نیز اکثرا کمک کننده خواهد بود.
• اسهال: پرهیز از لبنیات پرلاکتوز، غذاهای پرچرب و نفاخ، استفاده از غذاهای ساده مانند برنج و موز بسیار موثر است.
• زخم‌های دهانی: پرهیز از غذاهای اسیدی و تند، استفاده از غذاهای نرم و خنک مفید است.
• بی‌اشتهایی: مصرف وعده‌های متعدد کوچک، افزودن کالری و پروتئین به غذاها اکثرا مفید است.

رژیم غذایی ضدالتهابی و ضدسرطانی چیست؟

ندا فرزانه دکتر متخصص اعصاب و روان تاکید می کند که یکسری از مواد غذایی و خوراکی وجود داذند که به اصطلاح به عنوان رژیم غذایی ضدالتهابی و ضدسرطانی در میان مردم شناخته می شوند.

به این نحو که در فضای مجازی، گوگل، اینستاگرام و یوتیوب بسیاری از ویدیوها، مقالات و حتی پادکست های مفیدی البته در کانالها و لینک های معتبر وجود دارند که به افراد توصیه می کنند که برای پیشگیری از ابتلا به سرطان، این مواد غذایی را در رژیم غذایی خود به اصطلاه به طور روتین یا معمول بگنجانند.

این موارد به طور کلی عبارتند از:

• میوه‌ها و سبزیجات رنگارنگ: منبع آنتی‌اکسیدان‌ها و ویتامین‌ها.
• غلات کامل: مانند جو دوسر و نان سبوس‌دار.
• چربی‌های سالم: روغن زیتون، آووکادو، مغزها و دانه‌ها.
• پروتئین‌های سالم: ماهی، مرغ، حبوبات و سویا.
• ادویه‌ها: زردچوبه، زنجبیل و سیر با خاصیت ضدالتهابی.

مواد غذایی توصیه ‌شده در افراد مبتلا به سرطان کدامند؟

• از مواد غذایی مفید و توصیه ‌شده در افراد مبتلا به سرطان در حین روند درمان و نیز بعد از پایان درمان می توان به  غذاهای تازه و طبیعی، سبزیجات پخته، میوه‌های نرم یا پوره ‌شده، لبنیات کم‌ چرب و آب کافی اشاره کرد.

·        آیا محدودیت‌ هایی نیز از نظر غذایی برای افراد مبتلا به سرطان وجود دارد؟

ندا فرزانه ذکر می کند که بر اساس مطالعات بالینی در زمینه تغذیه و سرطان یکسری محدودیت هایی در افراد مبتلا به سرطان در حین درمان و بعد از پایان درمان ها وجود دارد که بهتر است این افراد این ها را مصرف نکنند. موارد اصلی عبارتند از: غذاهای فرآوری ‌شده، غذاهای فست‌ فود، نوشابه، الکل، غذاهای پرچرب و سرخ‌ شده.

به گفته دکتر ندا فرزانه، متخصص اعصاب و روان (روانپزشک)، نکات کاربردی در زمینه تغذیه مناسب برای زندگی روزمره در افراد مبتلا به سرطان به صورت کلی موارد زیر می باشند:

• مصرف وعده‌های غذایی کوچک و متعدد به جای وعده‌های سنگین در طول روز.
• پخت غذا به روش بخارپز، آب ‌پز یا گریل شده بجای سرخ کردن مواد غذایی.
• استفاده از اسموتی‌ها و سوپ‌های سبک برای افزایش دریافت مواد مغذی در میان وعده ها.
• نوشیدن آب کافی در طول روز حدود شش تا هشت لیوان آب خوری.
• پرهیز از مصرف همزمان شیرینی‌های سنگین و غذاهای پرچرب در طول روند درمان های سرطان و یا بعد از پایان درمان.

·        آیا پشتیبانی و ساپورت روانی و اجتماعی در امور تغذیه‌ای بیمار به مبتلا به سرطان در حین و پایان روند درمان اهمیت دارد؟

تغذیه بیماران مبتلا به سرطان در حین و پایان روند درمان تنها به دریافت مواد غذایی محدود نمی‌شود، بلکه توجه به این مسئله حیاتی بوده و نیازمند توجه به جنبه‌های روانی و اجتماعی نیز در این افراد هست.

دکتر درمان افسردگی تهران ندا فرزانه ذکر می کند که حمایت خانواده، مشارکت در آماده‌سازی غذا به صورت خرید مواد غذایی مفید برای افراد  بمبتلا به سرطان با توجه به ضعف و بی حالی که این بیماران شریف در اثر بیماری و یا عوارض درمان دارند و گاها انرژی و توان جسمی لازم را در حین درمان و تا بعد از مدتی از پایان درمان ندارد، می تواند تاثیر به سزایی در بهبود و بازسازی عوارض جسمانی ناشی از بیماری و یا درمان های لازم داشته باشد.

همچنین تاثیرهای حیاتی نیزدر حتی پیشگیری و تا حدودی درمان بیماری های روانی ناشی از سرطان های مختلف و عوارض روانی از نظر دارودرمانی و یا  درمان های غیر داروئی سرطان مثل رادیوتراپی و براکی تراپی در نقاط مختلف بدن دارد.

ندا فرزانه تاکید می کند که مشاوره روان‌ پزشکی و روان شناسی توسط افراد تعلیم دیده در مورد عوارض روانپزشکی و روانشناختی سرطان ها توسط روانپزشک می‌تواند به بهبود اشتها و کاهش اضطراب و استرس بیمار مبتلا تا حد زیادی کمک کند.  

ندا فرزانه متخصص اعصاب و روان ذکر می کند که در اکثر بیماران مبتلا به سرطان معمولا جمیعی از علل برای استرس و اضطراب وجود دارد و تنها یک عامل موجب ایجاد استرس و اضطراب و حمله پانیک در این افراد نمی شود. بعضی از این علل عبارتند از:

• اطلاع بیمار از اینکه مبتلا به بیماری سرطان شده است. این مسئله می تواند اهمیت بسیار کلیدی در ایجاد استرس و اضطراب و پانیک فرد داشته باش. ندا فرزانه دکتر درمان استرس ذکر می کند که یکی از شایع ترین سناریوها در ایجاد اولیه استرس و اضطراب در این افراد و یا حتی در اعضای خانواده و افراد نزدیک و دوستان در ادامه ذکر شده است. 
• وقتی فرد بیمار بعد از اینکه به علت علایمی که گاها ماه ها و یا سالها داشته و در طی این مدت به متخصصین مختلف مراجعه نموده ، با توجه به علایم و نیز نتایج پاتولوژی و یا تصویربرداری توسط اونکولوژیست یا به اصطلاع عامیانه دکتر درمان سرطان مطلع می شود که مبتلا به بیماری سرطان است، شوک اولیه ” من سرطان دارم” به اصطلاح در فرد ایجاد می شود. رای آشنایی با اختلال پانیک و اضطراب شدید اینجا را ببینید.
• عوارض بعضی از داروهای به کاررفت در روند شیمی درمانی
• عوارض ناشی از درمان ها بخصوص عوارض جسمی و روانی ناشی از شیمی درمانی، رادیوتراپی جنرالیزه و یا موضعی مثل براکی درمانی در حین درمان
• عوارض خستگی و بی حالی که حتی تا ماه ها بعد از پایان دمان نیز گاهی بستگی به شدت و مدت درمان ادامه دارد

جمع بندی و توصیه نهایی مقاله:

سخن پایانی از دکتر ندا فرزانه، روانپزشک در تهران در مورد سلامت روان بیماران مبتلا به سرطان به طور مختصر این است  که تغذیه مناسب در بیماران مبتلا به سرطان در حین و پایان درمان های لازم  نقش حیاتی و کلیدی در بهبود کیفیت زندگی و افزایش تحمل درمان های لازم را در فرد بیمار دارد. این بیماران طبق نکات نوشته شده در بالا باید که از رژیم غذایی متنوع،  مواد غذایی تازه و متعادل استفاده کنند و از مشورت با متخصص تغذیه و پزشک اونکولوژیت غافل نشوند.

در افراد مبتلا به سرطان به علل متعددی اختلال های روانی شایع تر از افراد غیر مبتلا به سرطان است که این مسئله می تواند هم به علت سرطان و تاثیرات آن بر روی سیستم نورومدولاتوری باشد و یا در اثر عوارض ثانویه درمان های کلیدی مثل شیمی درمانی، رادیوتراپی و براکی باشد که البته در سرطان های مختلف و درمان های مختلف درصد ابتلا به بیماری های روانی متفاوت اند.

موارد ذکر شده در بالا حتما باید توسط روانپزشک بررسی تشخیصی ابتدایی انجام شده و درمان های لازم به صورت داروئی و یا غیر داروئی بر اساس شرایط جسمانی بیمار و یا شدت علایم روانی بیمار توسط روانپزشک به مدت لازم به طور هماهنگ با اونکولوژیست بیمار صورت گیرد.  برای مطالعه مقاله “چه کسانی نیاز به روانپزشک دارند؟” می توانید اینجا کلیک کنید. ندا فرزانه روانپزشک و رواندرمانگر ذکر می کند که از شایع ترین اختلال های روانی در این افراد می توان به موارد زیر اشاه کرد:

بیماری طیف عاطفی یا خلقی بخصوص اختلالات افسردگی، اختلالات طیف اضطرابی ، حملات پانیک، بیماری استرس بعد از تروما، اختلالات خواب،بیماری های عملکرد جنسی در مرد و زن، اختلالات انطباقی و غیره.

همچنین برای اطلاعات بیشتر درباره مدیریت اضطراب روزمره اینجا کلیک کنید.

آدرس اینستاگرام دکتر ندا فرزانه روانپزشک:

drnedafarzaneh@

شماره تلفن مطب:

۰۲۱-۸۸۷۹۲۴۶۶