میزان انجام رفتارهای خودکشی در بچه هایی که والدین معتاد دارند بیشتر است که یکی از علل آن این است که اعتیاد والدین یکی از عوامل خطر انجام خودکشی در کودکان است. یکی از مهمترین اهداف برای نوشتن این مقاله این است که افرادی که اعتیاد به مواد اوپیوم را دارند، با خواندن این مقاله بتوانند انگیزه بیشتری برای ترک مواد اوپیوم بخصوص تریاک را به دست بیاورند. مقاله زیر توسط دکتر ندا فرزانه بورد تخصصی اعصاب و روان توسط ایشان برای خوانندگان محترم سایتشان تهیه شده است.
ابتدا باید ذکر کرد که بسیاری از افراد اعتقاد دارند که “اعتیاد یک بیماری است” که نیاز به درمان شدن دارد و با طرد کردن فردی که به این بیماری مبتلا شده است، هیچ گونه کمکی نمیتوان کرد و بهتر است که فرد را حمایت مادی و نیز روانی کرد تا انگیزه برای ترک کردن و سپس پاک ماندن از مواد مخدر داشته باشد. احتمال بیماری های افسردگی و نیز اقدام به خودکشی نیز در افراد معتاد به مواد اوپیویید متاسفانه بالاتر است که میتواند بخاطر تاثیرات مخرب مواد مخدر روی مغز و نیز ثانویه به تاثیرات منفی این مسئله بر روی کار، روابط با همسر و طرد شدن توسط اجتماع و یا انگ معتاد خوردن باشد.
مختصری در مورد ترکیبات اپیویید و مواد مخدر شبه افیونی
تریاک از ترکیبات مختلفی به نام اپیویید طبیعی تشکیل می شود که عملکرد همگی آن ها در بدن همانند کار انتقال دهنده های عصبی ضد درد (اندورفین ها) است که از طریق تأثیر بر سلسله اعصاب مرکزی موجب تخفیف احساس درد در بدن می شوند، برای سایر استفاده های پزشکی تریاک و مشتقات آن می توان از کنترل کردن سرفه، اسهال و نشانه های سرما خوردگی و درمان افسردگی نام برد. سرخوشی و نئشگی که توسط مواد اوپیوئیدی ایجاد می‌شود، همواره موجب سوء مصرف این دارو از زمان پی بردن بشر به اثرات شگفت این ماده بوده است. در پزشکی ایرانی از زمان های قدیم تریاک به عنوان دارو حضور داشته رازی و ابن سینا و دیگران آن را برای درمان توصیه کرده اند.
مواد شبه افیونی دیگری مانند هروئین با اضافه کردن مواد شیمیایی دیگر به مرفین ساخته می شوند البته امروزه بسیاری داروهای شبه افیونی از تریاک استخراج نمی شوند بلکه به طور مصنوعی ساخته می شوند. از جمله داروهای شبه افیونی که شرکت های دارویی آن ها را می سازند می توان به اکسی کدون، مپریدین، هیدروکدون و هیدرومورفین اشاره کرد.
آمار کلی اعتیاد در جهان و ایران چگونه است؟
دکتر ندا فرزانه روانپزشک متخصص تهران بیان می کند که متاسفانه در سالهای اخیر میزان اعتیاد به مواد مخدر در تمام دنیا افزایش یافته است که این مسئله میتواند موجب تاثیرات مخرب زیادی بر روی بچه های این افراد باشد. در این مقاله به تعدادی از جدیدترین تاثیرات منفی شناخته شده بر طبق مقالات اشاره شده است.
ارتباط بین اعتیاد به مواد مخدر شبه تریاک و تریاک با افزایش میزان رفتارهای خودکشی فرزندانشان چگونه است؟
طبق بررسی هایی که بر روی ۲۶۰ هزار والدین معتاد به مواد با محدوده سنی بین ۳۰ تا ۵۰ سال در بین سالهای ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۶ انجام شده، میزان احتمال انجام رفتارهای خودکشی در فرزندان این والدین دو برابر بود که البته سایر مسائل مخدوش کننده نتایج آماری مثل سوابق قبلی افسردگی در والدین، سن، جنسیت و غیره در مقاله لحاظ شده بوده است.
آیا آمار خودکشی در ایران افزایش یافته است؟
متاسفانه بر اساس آمار کلی، آمار خودکشی در ایران، پدیده ای رو به رشد دانسته شده است. اگر چه میزان خودکشی در ایران از کشورهای اروپایی کم تر است، ولی این کشور در میان کشورهای اسلامی در جایگاه سوم از نظر رواج خودکشی قرار دارد. بر پایه ی آمارها، روزانه بیش از ۱۳ نفر در ایران خودکشی می کنند. بیشتر خودکشی ها در میان افراد ۱۵ تا ۳۵ ساله روی می دهد. پژوهش ها نشان داده است که در سال ۱۳۹۲ خورشیدی، به طور متوسط از هر ۱۰۰ هزار تن ایرانی، بیش از ۶ تن در سال جان خود را با خودکشی از دست می دهند.
بر اساس تحقیقات جامعه شناسی مشکلات اقتصادی، بیماری های روانی، جبر فرهنگی، مسائل سیاسی و فشارهای اجتماعی، برخی از سبب های اصلی خودکشی در کشور ایران به شمار می آیند.
دکتر ندا فرزانه روانپزشک بیان می کند که برای ارزیابی کردن وضعیت سلامت روانی کودک و نوجوانی که در خانواده با والدین معتاد زندگی می کند، نیاز هست که مطالبی را در مورد معاینه روانپزشکی کودک و نوجوان بیان کرد.
ارزیابی روانپزشکی کودک یا نوجوان شامل موارد زیر است: شناسایی دلایل ارجاع، ارزیابی ماهیت و وسعت مشکلات رفتاری و روانشناختی کودک، تعیین عوامل خانوادگی، تحصیلی، اجتماعی و رشدی که ممکن است بر رفاه هیجانی کودک مؤثر باشند.
ارزیابی بالینی کودک:
مصاحبه بالینی با والدین، کودک و خانواده، اخذ اطلاعاتی در مورد عملکرد فعلی کودک در مدرسه و ارزشیابی استاندارد سطح هوشی و پیشرفت تحصیلی کودک. در برخی موارد آزمون های رشدی و ارزیابی های عصبی روانی مفید است. از آنجا که ارزیابی روانپزشکی کودکان به ندرت به درخواست کودک شروع می شود، بالینگر برای درک دلیل ارجاع باید اطلاعات را از خانواده، مدرسه و هر یک از نهادهای درگیر جامعه جمع آوری کند. در برخی موارد دادگاه یا مؤسسات حمایت کودکان اقدام به ارزیابی روانی کودک می کنند.
هر چند کودکان ممکن است در مورد علائم مربوط به خلق و تجارب درونی نظیر پدیده های روان پریشی، غمگینی، ترس و اضطراب اطلاعات با ارزشی ارائه کنند، ولی اغلب در مورد زمان بندی علائم دچار اشکال می شوند و گاهی در مورد رفتارهایی که برایشان دردسر ایجاد کرده، ساکت می مانند و چیزی نمی گویند. بچه های خیلی کوچک اغلب از بیان کلامی تجاربشان ناتوان هستند و احساسات و اشتغال های ذهنی خود را در محیط یاری بهتر نشان می دهند.
مرحله مقدماتی
کسب شرح کامل مسائل جاری و سابقه وضعیت روانی و طبی کودک است. این کار در مورد کودکان سنین مدرسه معمولاً در حضور والدین انجام می شود. اما نوجوانان را می توان ابتدا به تنهایی ملاقات نمود و در آنها را از موقعیت بررسی نمود. مصاحبه و مشاهده کودک قدم های بعدی محسوب می شود و پس از آن در صورت لزوم آزمون روانشناختی انجام می گیرد.
شیرخواران و بچه های کوچک
ارزیابی بچه های شیرخوار معمولاً با حضور والدین شروع می شود، چون بچه های خیلی کوچک ممکن است از موقعیت مصاحبه بترسند. مصاحبه با حضور والدین بهترین فرصت برای بالینگر است تا تعامل والدین و شیرخوار را ارزیابی کند. شیرخواران ممکن است به دلایل گوناگون از جمله تحریک پذیری شدید، دشواری در آرام گرفتن، اشکال در غذا خوردن، اشکال در وزن گیری، اختلال خواب، رفتار انزوایی، عدم شرکت در بازی و تأخیر رشد ارجاع شده باشند. حوزه های کارکردی که از سوی بالینگر ارزیابی می شود عبارتند از: رشد حرکتی، سطح فعالیت، ارتباط کلامی، توانایی شرکت در بازی، مهارت های حل مسئله، انطباق با امور معمول روزانه، روابط و پاسخ دهی اجتماعی.
کودکان سنین مدرسه
برخی از کودکان سنین مدرسه به هنگام صحبت با یک فرد بزرگسال احساس راحتی می کنند، در برخی دیگر به علت ترس، اضطراب، مهارت های کلامی ضعیف یا میل به نافرمانی احساس ناراحتی می کنند. کودکان سنین مدرسه معمولاً جلسه ۴۵ دقیقه ای را تحمل می کنند. اتاق باید فضای کافی داشته باشد تا کودک بتواند در آن قدم بزند، ولی نه آنقدر بزرگ که تماس صمیمانه بین معاینه کننده و کودک کاهش یابد. بخشی از مصاحبه را می توان به بازی سازمان نیافته اختصاص داد و اسباب بازی های گوناگونی برای جلب توجه کودک و آشکارسازی مایه های ذهنی و احساسات او فراهم کرد. توجه کودکان کلاس های پایین را می توان به کمک اسباب بازی های داخل اتاق جلب کرد، اما تا کلاس ششم کودکان ممکن است از فرآیند مصاحبه احساس راحتی بیشتری نموده و کمتر به طور خود به خود به بازی روی آورند.