تفاوت اصلی افسردگی و خستگی مزمن این است که علائم بالینی سندروم خستگی مزمن نوعی اختلال جسمی است در حالیکه افسردگی یک مشکل روحی و روانی محسوب می شود. به هرحال نوعی هم زمانی در مورد افسردگی و سندروم خستگی مزمن وجود دارد.مقاله زیر توسط دکتر ندا فرزانه روانپزشک و روان درمانگر برای خوانندگان محترم سایتشان در مورد ” افسردگی و خستگی چه ارتباطی باهم دارند؟” تهیه شده است.
احساس افسردگی و سندروم خستگی مزمن شرایطی هستند که باعث می شوند حتی بعد از اینکه فرد استراحت طولانی کرده باشد، شخص احساس خستگی شدید می کند. گاهی نیز ممکن است فرد هر دو شرایط را به طور همزمان داشته باشد. به علاوه ممکن است فرد افسردگی را به اشتباه به جای خستگی بگیرد و بالعکس.
احساس افسردگی زمانی رخ می دهد که فرد برای مدت طولانی احساس ناراحتی، اضطراب یا ناامیدی می کند. افرادی که دچار بیماری افسردگی هستند، معمولا در خوابیدن دچار مشکل می شوند. این افراد ممکن است خیلی بیشتر از حالت معمول بخوابند یا اینکه خوابشان کمتر می شود. سندروم خستگی مزمن شرایطی است که منجر به بروز خستگی شدید و مداوم در فرد می شود که علت آن هم مشخص نیست. گاهی سندروم خستگی مزمن به اشتباه به جای بیماری افسردگی گرفته می شود.
دکتر ندا فرزانه روانپزشک در ابتدای مقاله تاکید دارند که منظور از بیان افسردگی در این مقاله همان “بیماری افسردگی اساسی” است و نه فقط “احساس افسردگی”. نکات بیشتری در مورد تفاوت بین “احساس افسردگی” با “بیماری افسردگی” در مقاله ای با عنوان “آیا احساس افسردگی معادل بیماری افسردگی است یا خیر؟” برای علاقمندان توضیح داده شده است.

آیا کودکان نیز مبتلا به سندرم خستگی مزمن می شوند؟

بر طبق جدیدترین نتایج تحقیق های انجام شده کودکان نیز به سندرم خستگی مزمن مبتلا می شوند و خوشبختانه بهتر از بزرگسالان به درمان جواب می دهند. هر چقدر که شدت علائم فرد بیشتر باشد و توانایی فرد برای انجام کارهای روزانه افت کرده باشد، متاسفانه نیاز به درمان طولانی تر و جدی تری برای درمان “سندرم خستگی مزمن” توسط روانپزشک دارد. بر طبق جدیدترین بررسی ها مشخص شده است که “اختلال حافظه کوتاه‌مدت” نیز در موارد شدید سندرم خستگی اتفاق می افتد.

تفاوت بین افسردگی و خستگی مزمن چیست؟

“اختلال افسردگی اساسی “دارای علائم جسمی، علاوه بر علائم روحی روانی هست. فرد مبتلا به بیماری افسردگی ممکن است به طور مداوم دچار علائم زیر شوند:

در بسیاری از افراد مبتلا به سندرم خستگی مزمن، نیز بی خوابی وجود دارد. بی خوابی اغلب علایم خستگی را در فرد بدتر می‌کند. وقتی افراد احساس خستگی می‌کنند، ممکن است انگیزه و یا انرژی لازم برای انجام فعالیت‌های روزانه خود را نداشته باشند. افراد افسرده اغلب احساس خستگی می‌کنند و نمی‌خواهند در هیچ فعالیتی شرکت کنند.

شایعترین علائم سندرم خستگی مزمن عبارتند از:

درد عضلات
حساس شدن غدد لنفاوی
درد عضلانی
گلو درد
اختلال تمرکز
طیف گسترده‌ای از گزینه های درمانی وجود دارند که برای سندرم خستگی مزمن مطرح شده اند که شامل درمان های دارویی و غیر دارویی هستد که خانم دکتر ندا فرزانه متخصص اعصاب و روان تعدادی از موثرترین درمان ها را برای خوانندگان محترم سایتشان بیان می کنند.

درمان های غیردارویی :

۱- درمان شناختی رفتاری ‏(CBT)

برای درمان خستگی مزمن می تواند نوعی از “روان درمانی” به صورت درمان شناختی رفتاری ‏(CBT‏) زیر نظر روان درمانگر موثر باشد. در این نوع درمان تخصصی، روان درمانگر روی تغییر روش فکر و رفتار فرد کمک در جلسات متعدد اصلاحات کلی انجام می دهد. در مورد روان درمانی باید فرد اطلاع داشته باشد که رسیدن به این اهداف ممکن است هفته‌ها، ماه‌ها و یا حتی سال‌ها طول بکشد بنابراین مهم است که روی این تفکرات نادرست کار شود “فقط با یک بار رفتن به روانپزشک و روانشناس باید خوب بشم”. دکتر ندا فرزانه روانپزشک و روان درمانگر ذکر می کند که درمان رفتاری شناختی ‏در درمان سندروم خستگی مزمن در بزرگسالان موثر اس همچنین در نوجوانان نیز درمان رفتاری شناختی می‌تواند شدت خستگی را کاهش داده و تمرکز نوجوانان را بیشتر کند.

۲- مدیریت افکار

علاوه بر این سایر روش هایی که می تواند به طور ساده در “درمان خستگی” از طریق “مدیریت افکار” موثر باشد عبارتند از:
– در صورتی که برای شما تشخیص بیماری افسردگی ماژور توسط روانپزشک داده شده است، این بیماری را بپذیرید.
–  سعی کنید تا بیشتر روی افکار مثبت تمرکز کنید تا روی افکار منفی.
–  با کمک رواندرمانگر خود این مسئله را درک کنید که چگونه افکار شما می تواند بر روی علایم بدنی اثر بگذارد.

۳-نرمش بدنی مداوم

“نرمش بدنی مداوم” یک نوع فعالیت بدنی است که هدف آن افزایش تدریجی تمرکز بر بدن از طریق انجام فعالیت بدنی مداوم است.
تعدادی از این ورزش‌ها روش هایی اند که ضربان قلب را بالا می‌برند مثل شنا کردن یا پیاده روی. این نوع روی “نرمش بدنی مداوم” در صورتی که به صورت درست و تحت نظر روانپزشک و روانشناس انجام گیرد، می تواند موجب افزایش توانایی فیزیکی فرد و کاهش خستگی فرد شود. به تدریج مدت زمان ورزش را افزایش دهید.

مدیریت کردن افکار

مدیریت کردن افکار شامل تعیین اهداف فردی و به تدریج افزایش موفقیت فردی است.
در روند درمان “شناختی رفتاری” ممکن است که روانشناس از شما بخواهد که یک یادداشت روزانه از فعالیت‌ها و نیز دوره هایی که احساس خستگی می کنید و نیاز به استراحت دارید را تهیه کنید. سپس درمانگر به شما کمک می کند تا به تدیج در کنار درمان های داروئی روانپزشک و آزمایش های تشخیصی برای یافتن علت اصلی خستگی و افسردگی مورد خستگی و افسردگی را درمان کند. تعدادی از روش های کمک تشخیصی عبارتند از: آزمایش خون، سونوگرافی، نوار مغز، نقشه مغز، اکوی قلب و غیره. البته اینکه کدامیک از این موارد برای تشخیص کمک می کند یا نه را فقط روانپزشک باید مشخص کند.

در چه مواردی باید حتما در صورت داشتن علایم خستگی به روانپزشک مراجعه کنیم؟

اگر که فرد مدت طولانی دچار خستگی شده و یا اینکه با علائمی مثل دردهای مزمن و شدید، افکار خودکشی، تب، سردرد و بیماری افسردگی اساسی همراه باشد ، حتما باید توسط روانپزشک به طریق حضوری و یا آنلاین ویزیت شود. افسردگی و سندروم خستگی مزمن هر دو شرایطی هستند که تاثیر منفی بر روی زندگی شخصی و کاری شما می گذارند. اما خبر خوب اینکه هر دو شرایط با درمان درست و به موقع بهبود پیدا می کنند.

درمان های دارویی

هیچ داروی خاصی برای درمان “سندرم خستگی مزمن” وجود ندارد اما بعد از اینکه علت بیماری تشخیص داده شد، تحت نظر روانپزشک بعضی از داروها می‌تواند برای درمان برخی از این علایم به کار رود.
استفاده بیش از حد از مسکن‌ها می‌تواند باعث اعتیاد به مسکن ها و بدتر شدن علایم خستگی فرد شود. بنابراین فقط مسکن ها باید به صورت کوتاه‌مدت و تحت نظر پزشک استفاده شوند.
اگر فرد مبتلا به خستگی شدید و طولانی مدت باشد، ویزیت شدن توسط متخصص درد نیز می تواند کمک کننده باشد.

بهبود دادن سبک زندگی

علاوه بر درمان‌های تخصصی ذکر شده برای درمان خستگی طولانی مدت، بهبود سبک زندگی بسیار کمک کننده است.
رویکردهای آموزشی. آموزش های درست ‏در مورد علایم “سندرم خستگی مزمن” علایم را به میزان بالایی بهبود می‌بخشد.

نقش رژیم غذایی و مکمل ها در کاهش خستگی

مهم است که برای بهبود سطح انرژی خود رژیم غذای سالم داشته باشید.
نوشیدن آب روزانه بین ۴ تا ۶ لیوان اگر با روش های ساده میزان خستگی فرد کاهش نیافت باید حتما به پزشک برای درمان مراجعه کند.
مکمل‌هایی مانند ویتامین B۱۲ و ویتامین C مفید است.
یوگا
مصرف گالانتامین در موارد لزوم اگر که توسط روانپزشک تجویز شده باشد.
همومیوپاتی
ایمونوتراپی
خواب کافی

لازم است برای خواب سالم نکات زیر را رعایت کنید:

هر شب راس یک ساعت برای خوابیدن به تخت بروید
محیط مناسبی برای خواب آماده کنید
اتاق خواب باید تاریک، ساکت و کمی سرد باشد
از چرت زدن های طولانی در طول روز اجتناب کنید
از خوردن غذاها یا نوشیدنی هایی که خواب را مختل می کنند، از جمله کافئین، الکل و تنباکو اجتناب کنید.
حداقل ۴ ساعت قبل از خواب از ورزش کردن اجتناب کنید

نکته پایانی مقاله

خانم دکتر ندا فرزانه متخصص اعصاب و روان در تهران به عنوان نکته پایانی بر این مورد تاکید دارند که در مواردی که فرد دارای علایم خستگی شدید همراه با احساس افسردگی شده است، حتما برای بررسی به پزشکان متخخص مراجعه نمایند.